Thứ Tư, 25 tháng 11, 2015

Cuộc phiêu lưu mới của Vladimir Putin tại Trung Đông

Ngày 24/11/2015, truyn thông toàn cu xôn xao vi lot tin và hình nh
v
chiếc oanh tc cơ Su 24 ca Nga b bn h gn biên gii Th Nhĩ Kỳ. 

Ngày 24/11/2015, truyn thông toàn cu xôn xao vi lot tin và hình nh v chiếc oanh tc cơ Su 24 ca Nga b bn h gn biên gii Th Nhĩ Kỳ. Ln đu tiên trong 40 năm qua, mt máy bay quân s Nga b bn h bi lc lượng quân s mt nước thuc NATO. S kin này ngay lp tc chng minh tm vóc ca nó đi vi nn tài chính toàn cu.

Theo Wall Street Journal, giá chng khoán toàn cu st gim ngay sau khi B Quc phòng Nga xác nhn máy bay chiến đu Su-24 ca nước này b bn h.

Ch s chng khoán Stoxx Europe 600 gim 1,2%, giá c phiếu M st 0,4%. châu Âu, giá c phiếu các hãng hàng không và công ty du lch tut dc mnh.


Ti châu Á, ch s chng khoán S&P 200 (Úc) gim 1%, Hang Seng (Hong Kong) 0,4%, Nikkei (Nht) 0,2%... Gii phân tích cho biết các nhà đu tư lo ngi nguy cơ căng thng và đi đu leo thang gia Nga và Th Nhĩ K.

Giá du thô Brent bin Bc tăng 1,3% lên 45,39 USD/thùng do mi lo ngi căng thng gia hai nước s khiến xung đt Trung Đông thêm nóng bng. Trong khi đó, c giá đng lira Th Nhĩ K và đng rúp Nga cũng đu st gim.

Ti th trường Th Nhĩ K, theo cp nht t Bloomberg, cht phiên giao dch hôm 24/11, đng lira ca nước này gim mnh nht so vi 24 đng tin khác ca nhóm các nước mi ni. So vi USD, đng lira mt 0,6% giá tr và cht phiên mc 2,8679 Lira/USD.
Ch s Borsa Istanbul 100 ca th trường chng khoán Th Nhĩ K thì rt hơn 2%, xung mc thp nht trong mt tháng.

Trong n lc đi phó vi s c bt ng, Th Nhĩ K nhanh chóng đ ngh mt cuc hp khn cp vi các đi tác NATO. Rõ ràng người Th không th đng mt mình đ x lý cuc khng hong này và cn phi da vào liên minh quân s hùng mnh mà h là mt thành viên.
Nước Nga cũng ngay lp tc đáp li. Gia cuc gp vi vua Jordan Abdullah II Sochi, Putin dùng t ng nng n đ mô t v hành vi ca Th Nhĩ K, coi đó là hành đng đâm dao sau lưng ca nhng k đng lõa vi khng b. Tuy nhiên, Putin không phát khùng, ông ta không nhc ti các bin pháp đáp tr quân s trong bài phát biu ngn ca mình. Th Nhĩ K, mt thành viên NATO, không phi là Geogia hay Ucraine.

Điu gì đã din ra và ti sao tiêm kích F16 ca Th Nhĩ K li khai ha vào máy bay Nga, mt đng thái chc chn s gây nh hưởng nng đến đt nước này dù nhìn dưới bt c góc đ nào? NATO không phi là mt tm áo choàng có th đem li an ninh tuyt đi cho bt c quc gia nào khi đi đu vi Nga, bi đây là mt trong s rt ít các cường quc có th hy dit bt c đi th nào vi b máy quân s khng l ca nó. Trong nhiu năm qua, vic máy bay các nước bay lc vào không phn ca nhau trong thi gian ngn khi hot đng vùng tri giáp gii không phi là mt s kin cá bit và phn ln chúng đu được x lý hòa bình. K t khi Nga mang máy bay ném bom đến Syria, đã nhiu ln máy bay Nga ít nhiu bay lc sang không phn Th Nhĩ K khi oanh tc các mc tiêu ca IS và lc lượng đi lp ti Syria. Tt c các trường hp đu được x lý trong s kim chế ca c hai phía và ngay chính bn thân Nga cũng tha nhn li thuc v phn mình khi các phi công có s sai sót đi vi các thiết b dn đường mt đt. Ln này F16 khai ha bng tên la Sidewinder X9, mt loi vũ khí có xác sut dit mc tiêu cao nht ca không quân Th Nhĩ K. Đ tô đim thêm cho tn bi kch, lc lượng đi lp gc Th Turkmen ti Syria loan truyn đon Video cho thy h bn h mt trc thăng Mi8 ca Nga đang tiến hành gii cu hai phi công nhy dù t chiếc Su24 b bn rơi. Cũng trong ngày 24/11, nhiu ngun tin chưa được kim chng thì lc lượng đi lp Turkmen tuyên b đã bn h c hai phi công trên chiếc Su24 ngay khi h nhy dù. Nhng tin tc nng n này không đem li điu gì tt đp cho Th Nhĩ K và c nước Nga, và có th đy c hai vào mt cuc phiêu lưu không mong mun, thm chí có th dn đng ti mt cuc chiến toàn cu.

Nguyên nhân ca cuc khng hong đt ngt này bt ngun t đâu? Trong cuc hp G20 gn đây nht, Vladimir Putin dù không ch đích danh nhưng thng thng đ cp v vic có nhng quc gia trong nhóm G20 đang tài tr cho nhà nước khng b IS ti Iraq và Syria. Quc gia G20 duy nht ti Trung Đông, giáp gii vi Syria, là Th Nhĩ K. Trong ít ngày qua, oanh tc cơ Nga không còn thun túy đánh vào các lc lượng quân s ca IS và các lc lượng đi lp. Đã có nhng đòn oanh tc nng n vào các giếng du, các nhà máy lc du đang nm dưới quyn kim soát ca IS và đc bit là các đòn oanh tc ca không quân Nga vào các đoàn xe ch du ca IS vi hàng nghìn chiếc ni đuôi nhau. Hướng ti ca các đoàn xe đó, bao gm biên gii ca Th Nhĩ K. Đến đây câu chuyn tr nên sáng sa hơn nhiu. Người Th đang cm thy b mt mi làm ăn, khi vic buôn lu du giá r ca IS đang đem li cho h nhng khon li nhun kếch xù bt chp IS đang tiến hành nhng hành đng tàn sát ti Trung Đông hay đánh bom gia châu Âu. Bài toán vi Th Nhĩ K khá đơn gin: H đang kiếm được tin và chng có git máu nào ca người Th rơi khi người Iraq hay Syria b cht đu. Thm chí trong 130 người thit mng trong v đánh bom ca IS ti Paris cũng chng h có người gc Th. Vì vy mà F16 đã khai ha vào hai chiếc Su24, khi chúng hot đng sát biên gii Th Nhĩ K mà theo li ch huy căn c không quân gn đó ca Nga, thì va kết thúc hot đng oanh tc vào mt đoàn xe ch du ca IS. Đoàn xe ch du ca IS gn biên gii Th Nhĩ K, không khó hình dung đích đến ca chúng là đâu và ai là người đang kiếm li.

Cuc phiêu lưu này s đi đến đâu? Rõ ràng các nước gia châu Âu đang b đt vào mt bài toán khó. Khi cuc đánh bom rung chuyn Paris va mi din ra. Các thiết b n được tìm thy trong nhiu cuc b giáp ti Đc, Pháp, B cho thy IS s không ch dng đó thì cuc chiến ca Nga đang được nhiu nước châu Âu hoan nghênh. Và hành đng kiếm tin trên xương máu đng minh ca Th Nhĩ K chc hn s gây phn n vi nhiu người Pháp. Th Nhĩ K, quc gia Hi giáo thế tc duy nht ti NATO, không phi ln đu tiên khiến người châu Âu mt nn văn minh khác phi nhìn vi ánh mt k th và ghét b. Tuy nhiên, trong lut chơi toàn cu, quyn li quc gia bao gi cũng mnh hơn các khái nim v đo đc. Vic người Nga mang c máy chiến tranh đến Syria cũng chng phi vì mc tiêu dit khng b đ bo v hòa bình hay công lý toàn cu. Nước Nga cn bo v đng minh Syria, nước duy nht cho phép Nga đt căn c quân s ti Trung Đông khi các đòn tiến công ca IS và lc lượng đi lp Syria đang đy Bashar al-Assad vào bước đường cùng. Nhưng đó không phi là lý do quan trng nht đ Nga điu đng b máy chiến tranh đang có phn ru rã vì thiếu tin và đng rup mt giá k lc k t cuc xung đt vi Ucraine. Putin đang dc nhng đng d tr quc gia vn không còn nhiu cho cuc phiêu lưu ti Trung Đông đ cu vãn giá du vn là sc mnh chính ca nước Nga trong hai thp niên qua. Chiến tranh càng lan rng ti cái rn du ca thế gii, thì giá ca ngun tài nguyên quan trng sng còn này s càng tăng theo các bước leo thang. S kin Su24 b bn rơi, s là mt nc thang mi cho lò la chiến tranh Trung Đông.

Không khó đ hình dung các bước tiếp sau ca s kin này. Th Nhĩ K hu như không th tìm kiếm s tr giúp t các đng minh NATO đ ng phó vi cuc khng hong. Người M, người Anh hay người Pháp chng ai hài lòng gì vi li bt tay IS kiếm tin ca Th. Đã t lâu, chính Th Nhĩ K là con đường đ các thành phn cc đoan châu Âu ti Syria tham gia IS và cũng t đó tr v châu Âu và tr thành nhng nhân t gây bt n tim tàng. Điu 5 ca hiến chương NATO cũng không th được Th vn dng. Chng có trái bom hay phát đn nào ca Nga rơi trên đt Th và máy bay Nga cũng rơi cách biên gii Th Nhĩ K ti 4 km. Thm chí chính người Pháp ch không phi người Nga s cht vn Th v bng chng xâm phm ca máy bay Nga vi không phn Th nếu quc gia này đòi hi các đng minh NATO phi sát cánh vi mình. Th gn như s phi đi mt mt mình vi cuc khng hong và hn người Th đang cu mong hai phi công Su24 thc s còn sng đ h có th kim soát căng thng vi Nga. Nếu hành vi khai ha ca chiếc F16 là mt toan tính đã được lp trình thì ln này Th Nhĩ K đã gp sai lm khá nng.

Điu mà c thế gii đang quan tâm là Putin s làm gì? S tn tht quan h ngoi giao và thương mi song phương là điu khó tránh khi dù nó s mang đến thit hi cho c hai phía. Trong bi cnh b châu Âu cm vn, Nga cũng không vui v gì khi các đi tác thương mi ít i ca mình b xói mòn. Putin s không tn công đáp tr Th v mt quân s. Điu đó s dn ti mt cuc đi đu trc tiếp vi NATO và chc chn s kết thúc bng mt cuc chiến tranh thế gii mi. Nga có th đy mnh cuc chiến tuyên truyn v hành vi bt tay IS ca Th Nhĩ K, điu s tác đng rt mnh ti người Pháp hay người Đc, nhng nước va b đánh bom hay tìm thy các thiết b n đe da mng sng người dân. Ngoài ra nước Nga s tn dng trit đ cơ hi này đ đy lò la Trung Đông vào mt cao trào mi nhm cu vãn giá du vn chưa có du hiu v hi phc. Nga chc chn s tăng mnh c máy quân s ca mình ti Syria. Các oanh tc cơ Nga gi đây s ưu tiên chăm sóc cho các đoàn xe ch du ca IS đến biên gii Th Nhĩ K mt cách trit đ. Lc lượng đi lp Syria gc Th - người Turkmen ti vùng biên gii giáp Th Nhĩ K s là mc tiêu chính ca Nga trong nhng ngày sp ti. Không quân Nga hot đng ti biên gii giáp Th chc chn s có các máy bay tiêm kích bay kèm oanh tc cơ, điu khiến Th b đt bên ming h chiến tranh. Nga cũng có th trin khai các thiết b phòng không mt đt S300 và S400 đ kim soát vùng tri ti biên gii Syria - Th Nhĩ K. Tm bn ca các thiết b phòng không tiên tiến này lên ti 300 - 400 km. Kch bn ti t nht ca cuc khng hong, là Nga s tìm cách by máy bay F16 ca Th Nhĩ K ra vùng giáp gii và bn h chúng bng máy bay tiêm kích Su30 SM hoc các phương tin phòng không mt đt, điu không dn đến chiến tranh Nga - NATO nhưng s đy căng thng toàn cu lên mt tm cao mi. Và giá du, chc chn s tăng.


Các nước châu Âu, gn đây nht đã gia hn lnh cm vn Nga ti gia năm 2016. Vũ khí ca châu Âu đe da Nga hu như không còn gì trong 6 tháng ti. Trong khi đó, Putin li có nhiu la chn cho mình đ thoát khi vũng ly. Hai sc mnh chính ca nước Nga, là ngun du và vũ khí. Không có gì ngc nhiên nếu tng thng Vladimir Putin tiếp tc dùng vũ khí đ cu ly giá du. Cuc phiêu lưu mi ca Putin Trung Đông, ri s đi đến đâu trong bi cnh thế gii ngày càng bt n?

FB  Lang Anh

Không có nhận xét nào: