Ngôi nhà "tranh chấp" 24 Điện Biên Phủ

"Tôi cũng tin rằng chân dung Cù Huy Hà Vũ trong mắt bà Trần Lệ Thu (vợ kế ông Cù Huy Cận) là chân thực". VM

Chủ nhật hôm ấy (28/03/2010) sau khi đã hẹn trước qua điện thoại chúng tôi, cán bộ hưu trí cũng là đồng nghiệp, đến thăm bà Trần Lệ Thu (vợ cố nhà thơ Cù Huy Cận) ở 24 Điện Biên phủ, Hà Nội. Đúng hẹn, chúng tôi đến cổng nhà bà. Cổng khóa, gọi điện thì bà bảo cổng ấy bị khóa rồi, nhà mình phải đi phía phố Trần Phú kia. Vòng sang phố Trần Phú cũng thấy để biển hiệu: “VĂN PHÒNG LUẬT SƯ CÙ HUY HÀ VŨ”.

Chờ ít phút thì tấm cửa cuốn nặng nề cũng được kéo lên. Khi nó cách mặt đất chừng một mét, chúng tôi thấy bà Lệ Thu từ từ chui ra. Bà tỏ ra áy náy khi cho chúng tôi biết, bà không thể tiếp chúng tôi tại nhà mình, nơi bà cùng chồng và các con sống đã hơn 40 năm. Bà mời chúng tôi cùng vào quán Café gần ngay đó để nói chuyện, hỏi thăm nhau…

Khuôn mặt bà Lệ Thu không khác mấy so với thời còn làm việc ở Khoa Lưu học sinh tiếng Nga, thuộc Trường ĐH Ngoại ngữ (Thanh Xuân) Hà Nội. Duy mái tóc bà giờ đã bạc trắng, còn lưng đã còng rạp xuống, đi lại chậm chạp, khó khăn.

Bà Lệ Thu kể, hàng ngày vẫn phải uống thuốc và tập thể dục bằng cách đi bộ. Bà giải thích lí do vì sao không thể tiếp chúng tôi trong nhà mình.

Bà Trần Lệ Thu đang phải gồng mình đẩy tấm cửa cuốn này để đi "nhờ" ra khỏi nhà mình.

Bà Trần Lệ Thu chào khách sau khi phải gồng mình đẩy tấm cửa cuốn lên.
Vì lòng tự trọng, không muốn phiền luỵ tới gia đình con riêng của nhà thơ Huy Cận đang sống cùng trong khu biệt thự, bà vẫn hẹn tiếp khách ở quán nước đầu phố.(10/03/2012)

Hàng ngày bà Trần Lệ Thu phải đi chợ và thể dục chống loãng xương như thế này. (10/03/2012)

Chính quyền cưỡng chế phá tường rào nhà 24 Điện Biên Phủ xây không đúng quy cách, thực hiện vào sáng thứ Tư 27/01/2010.

Bên trong nhà bà Lệ Thu (Tầng 2) 24 Điện Biên Phủ. HN.(10/2009)

Vài năm trước khi chồng bà mất, người con trai riêng của ông là Cù Huy Hà Vũ đã đưa đơn kiện, đòi chia đôi chủ quyền căn nhà ông bà cùng các con đang ở. Người con riêng này đã cùng vợ bịt lối đi vào nhà từ phía 24 Điện Biên Phủ, thuộc quyền sử dụng hợp pháp của 2 vợ chồng bà và gia đình. Căn nhà sinh thời, nhà nước cấp cho 2 ông Xuân Diệu và Huy Cận...

Bà nói, căn biệt thự 24 Điện Biên Phủ giờ đã bước sang tuổi 100, mọi thứ ở đây đã cũ nát, xuống cấp trầm trọng. Sở dĩ ngôi nhà hầu như vẫn nguyên trạng về hình dáng, kết cấu vì nó vẫn đang thuộc nhà nước quản lý. Nó vẫn chưa được cấp sổ đỏ cho gia đình theo Nghị định 61/ CP. Hiện tại bà và những người đang sống ở đây vẫn không phải trả tiền nhà…

Kể tới đây, bà Lệ Thu chợt như xa xăm …Nhìn bà, thấy rõ dáng hình còm cõi, gương mặt, đôi mắt phảng phất nỗi buồn của bao nỗi phiền toái, đắng cay trong nỗi đau của nhân tình, thế thái xung quanh chuyện nhà cửa, không có lối đi.

Không phải bà Lệ Thu không nhiệt tình với khách, chỉ vì bà đã không còn lối đi đã hơn chục năm nay, nhà cửa thì cũ nát, chật chội. Sân, vườn nhà bà giáp cả hai phía phố rộng rãi, mà bà không còn chỗ để đi lại, thư giản; xe máy nhà bà vẫn phải gửi nhà khác. Muốn ra ngoài phải “đi nhờ” qua Văn phòng Luật sư Cù Huy Hà Vũ, vốn là diện tích chung đã bị “người nhà” chiếm dụng cho riêng mình. Không những thế, mỗi khi phải ra vào nhà bà phải oằn người đẩy tấm cửa cuốn lên để chui ra và kéo xuống để đóng lại. Công việc này còn khó đối với đàn ông khỏe mạnh, nói chi tới người già cả như bà.

Gần cuối buổi thăm hỏi, tôi có xen vào chuyện mới đây về ông Cù Huy Hà Vũ. Rằng đọc trên mạng thấy ông Vũ này nổi lắm, như một người dám tranh đấu cho dân chủ, ông ta còn đâm đơn kiện cả Thủ tướng nữa đấy…

Bà Lệ Thu khẻ cười …Một lúc sau bà nói: “Anh Vũ này, từ nhỏ đã là một người hoang tưởng. Anh ấy luôn coi mình là người giỏi nhất. Xứng đáng làm thủ tướng. Lòng tham thì…”.

Tôi có ý hỏi bà Lệ Thu về ông Cù Huy Hà Vũ, nhưng thấy bà cũng không muốn nói nhiều về chuyện này. Bà chỉ nói thêm, rằng bà về nhà này làm vợ ông Huy Cận khi cậu Vũ mới 7 tuổi, ăn ngủ sinh hoạt cùng trong ngôi nhà này, cộng thời gian cũng đã hơn 40 năm. Kể cả sau này cậu Vũ lấy vợ, có con, đi làm…cũng ở đây, làm sao bà không biết cậu Vũ là người như thế nào?

Khi được hỏi về việc cưỡng chế phá tường rào nhà 24 Điện Biên Phủ mới đây, bà cho biết: “Bức tường hiện nay là do Chính quyền phường Điện Biên mới xây lại theo đúng nguyên bản cũ trước đây đã bị cây ngã đổ vì mưa bão phá sập. Ông Cù Huy Hà Vũ xây lại tường rào bị đổ nhưng vì lại xây bịt kín bằng gạch, không có chấn song sắt, phá vỡ cảnh quan… nên chính quyền mới cưỡng chế, việc này đã được thông báo trước”.

Chia tay bà Lệ Thu, chúng tôi không khỏi áy náy, lo lắng cho sức khỏe và cuộc sống tù túng hiện nay của bà. Nhưng chúng tôi biết làm gì hơn, ngoài sự cảm thông và lời chúc bà được sống vui, sống khỏe trong những năm còn lại của cuộc đời.

Vài lời nói thêm:

Sau lần ấy tôi còn vài lần đến thăm bà Lệ Thu hay trao đổi qua điện thoại. Cuộc sống của bà vẫn căng thẳng, không gian sống vẫn bị chiếm dụng, tù túng, tranh chấp. Thời gian qua tôi cũng để ý tìm đọc một số bài của Cù Huy Hà Vũ và nhiều bài viết về ông. Tôi cũng được bà Lệ Thu cung cấp một số tờ photo (Bà Lệ Thu không sử dụng internet) mấy bài báo viết về ông Cù Huy Cận, về mối tình đầy sôi nổi, thơ mộng nhưng không khỏi truân chuyên của hai ông bà.
Hỏi thăm về con cái, bà nói còn một người con trai đang ở với bà, hiện làm ở Bộ Tư pháp, đã ngoài 40, vẫn chưa lấy vợ. Thấy tôi tỏ ra chia sẻ về sự muộn màng này, bà Lệ Thu thở dài: “ Anh bảo, nhà cửa như thế thì biết làm thế nào được, nó đi suốt ấy mà...”
Tôi đã chứng kiến sự thương mến xen lẫn ái ngại dành cho bà Lệ Thu của những bà tiểu thương ở chợ cóc nơi bà hay đến, những bà hàng nước giải khát nơi bà tiếp khách và của những người hàng phố nơi bà thường đi qua mỗi ngày. Họ luôn sẵn sàng giúp đỡ bà khi cần thiết.

Bà Lệ Thu nói, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo UBND TP Hà Nội có biện pháp cụ thể, tích cực tổ chức thực hiện nghiêm các quyết định của Thủ tướng, cắm mốc giới nhà, đất, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và sở hữu nhà cho gia đình bà; chỉ đạo UBND quận Ba Đình xử lý kịp thời, kiên quyết việc lấn chiếm đất công, xây nhà và các công trình trái phép của của ông Cù Huy Hà Vũ. Song, đến nay tất cả vẫn nằm trên giấy. Trong khi đó, gia đình ông Cù Huy Hà Vũ vẫn lấn chiếm toàn bộ đất và diện tích sử dụng chung, bịt lối đi trái phép, gây khó khăn trở ngại trong sinh hoạt cho gia đình bà vì nhà không có lối đi vào.
Nguyện vọng của bà hiện nay là Chính quyền phải nhanh chóng thực hiện chỉ đạo của Thủ Tướng đã nêu trên, hoặc cấp cho cho gia đình bà một nơi ở mới, trả lại ngôi nhà này để làm nhà lưu niệm hai nhà thơ Xuân Diệu và Huy Cận, như đúng nó phải thế.

Tôi cũng đã được một số bạn bè, đồng nghiệp của bà Lệ Thu kể thêm về cuộc sống riêng tư của bà…về gia đình Cù Huy Hà Vũ. Tôi nói “riêng tư” vì có những tâm sự thầm kín bà Lệ Thu chỉ có thể chia sẻ cho một hai người bạn “ruột” của mình. Trong đó có người từng là “phù dâu” cho bà Lệ Thu, đến chơi nhà bà nhiều lần suốt mấy chục năm qua, từng được chứng kiến những bữa cơm gia đình nhà bà Lệ Thu có cả Xuân Diệu. Có người từng được biết cả những chuyện thuộc loại "Thâm cung" không thể kể ra ở đây về những người đã và đang sống tại ngôi nhà này.

Bà Lệ Thu là người quá hiền lành. Tôi nhớ thời còn cùng Khoa LHS, bà Lệ Thu không mấy khi phát biểu trong các cuộc họp, không mất lòng ai. Dù rất giỏi Nga ngữ và Pháp ngữ, vững chuyên môn lại có “thế” nhưng bà Lệ Thu có vẻ không muốn “phấn đấu” theo con đường sự nghiệp. Cứ dạy học xong là bà vội vã ra về. Một bà bạn rất thân của bà Lệ Thu mới đây còn nhận xét, “chị Lệ Thu hiền quá, hiền đến nỗi nhu nhược”.

Qua tìm hiểu, tôi thấy cậu Hà Vũ lớn lên trong một đại gia đình có mối quan hệ khá phức tạp, cậu có nhiều người ruột thịt nhưng tình cảm yêu thương, sự quan tâm dạy dỗ dành cho cậu không phải là đủ đầy...Trong mắt vợ chồng bà Nguyễn Thị Dương Hà và ông Cù Huy Hà Vũ, bà Lệ Thu chỉ là “mẹ ghẻ” và là “người tranh chấp quyền lợi” của họ mà thôi.
Ông Cù Huy Hà Vũ từng thổ lộ: “Tôi biết, cái chất quyết liệt, ‘bùng bùng” ấy tôi thừa hưởng từ “gien” của đằng ngoại, mà gần nhất là của bác tôi, nhà thơ Xuân Diệu chứ không phải từ cụ Cận”. Đúng vậy! Bà Lệ Thu cũng từng nói: “ Ông Huy Cận hiền lành lắm”. Chính vì những kiện cáo, những hành động phi đạo lý của con trai cả gây ra cho ông những bất tiện, không lối thoát trong cuộc sống mà vài năm trước khi mất, ông Huy Cận đã phải đến tá túc “bất đắc dĩ” nhà con gái.

Nhiều người chắc đã đọc "Mẹo Cứt gà" của Cu Vinh. Cù Huy Hà Vũ cũng hay sử dụng mẹo này. Nếu ai đã từng đến Văn phòng Luật sư Cù Huy Hà Vũ, hay ghé thăm hôm nay sẽ thấy "Mẹo Cứt gà" vẫn đang hiện hữu nơi đây.

Đã có nhiều nhận xét, đánh giá về ông Cù Huy Hà Vũ, bạn đọc có thể tìm đọc trên mạng. Tôi, người viết bài này đã từng ủng hộ Cù Huy Hà Vũ trong vụ Đồi Vọng Cảnh (ông kiện UBND tỉnh Thừa Thiên Huế) và trong vụ Bauxite ở Tây nguyên.

Xét từ góc độ lợi ích của chính quyền, vụ bắt Cù Huy Hà Vũ mất nhiều hơn được. Qua vụ án và phiên tòa, Chính quyền vô tình đã nâng Cù Huy Hà Vũ lên thành “anh hùng” trong mắt nhiều người. Bloger Huy Đức đã bình về ông CHHV:

“Nếu cứ để ông Cù Huy Hà Vũ nghênh ngang bên ngoài, có lẽ ông khó lòng tập hợp được sự quan tâm của quần chúng tới mức dấy lên sự sợ hãi cho chính quyền. Nếu để ông Cù Huy Hà Vũ tự do ngôn luận, có lẽ ông khó lòng thu hút được sự chú ý của giới bloggers, báo chí và khó lòng trở thành một nhân vật được đề cập trong một bài feature của tờ New York Times. Nếu để ông Cù Huy Hà Vũ tự do kiện tụng có lẽ người dân sẽ thấy Chính quyền tự tin và mạnh mẽ. Và có lẽ, nếu thả ngay ông Cù Huy Hà Vũ sau cái hôm ở khách sạn, hình ảnh một người đàn ông 50s bụng phệ sẽ được nhớ lâu hơn, và khó có thể bị thay thế bởi hình ảnh một tiến sỹ Cù Huy Hà Vũ, comple, cavat, trán rộng, đầu ngửng cao, ngạo nghễ đi giữa hai hàng cảnh sát”.

Muốn làm cách mạng vì dân vì nước, nhất là muốn làm lãnh đạo, phải là người có tài, có trí nhưng trước hết phải là người có tâm và đức. Qua những gì được biết, tôi thấy ông Cù Huy Hà Vũ không phải là người con hiếu thảo, người anh biết nhịn nhường…trong gia đình; không là người có thể noi theo ở ngoài đời.

Tôi từng ghi vào sổ tay câu nói của ông Lê Kiên Thành (con trai cố Tổng bí thư Lê Duẩn): “Một người đàn ông có thể diễn kịch với cuộc đời nhưng chân dung họ hiện lên trong mắt con cái là chân thực nhất”.

Mượn ý của câu nói trên, tôi cũng tin rằng chân dung Cù Huy Hà Vũ trong mắt bà Trần Lệ Thu (vợ kế ông Cù Huy Cận) là chân thực.

Tin liên quan:

Hoạ sĩ, luật gia Cù Huy Hà Vũ, một năm ba lần khuấy động công luận