Thấy gì khi Chánh phủ CSVN nhận đền bù 500 triệu USD của Formosa

Lãnh đạo Formosa Hà Tĩnh cúi đầu xin lỗi. Ảnh: Nhật Quang.

Trong bài NHỮNG VIỆC PHẢI LÀM SAU KHI CÔNG BỐ THỦ PHẠM LS Trần Vũ Hải kêu gọi mọi người góp thêm ý kiến cho bài của ông thành tôi xin mạo muội để đề nghị là LS Hải nên lập một nhóm đứng ra đại diện phía bị hại để kiện Formosa như vậy thì tiền bồi thường mới đến thẳng tay nhân dân mà không bị qua trung gian của nhà nước thối nát tham nhũng CSVN để rồi bị ăn chặn đầu chặn đuôi. Nhân tiện cũng xin góp ý về số tiền bồi thường 500 triệu đô của Formosa, phải nói là quá ít vì không nói đâu xa chỉ cần nhìn vào vụ bồi thường vừa rồi của Volkswagen cho phía Mỹ để làm so sánh là thấy ngay.

Thật vậy Volkswagen chỉ là đã bán vào Mỹ cả thẩy là 475 000 chiếc xe hơi với phần mềm trong thiết bị điện tử, có khả năng đánh lừa hệ thống đo đạt kiểm soát khí thải ra môi trường làm hệ thống này cho ra số lượng đo thấp hơn thực tế xe thải ra thật sự , vậy mà đã bị phạt gần 15 tỷ mỹ kim (trích bài Volkswagen đồng ý bồi thường 14,7 tỉ đôla trong vụ gian lận khí thải): "bao gồm hơn 10 tỉ đôla để mua lại khoảng 475.000 xe hơi gây ô nhiễm từ những chủ sở hữu. Việc dàn xếp cũng bao gồm 2,7 tỉ đôla cho việc khắc phục những tổn hại về môi trường và 2 tỉ đôla cho nghiên cứu về công nghệ không khí thải. Những chủ sở hữu xe hơi động cơ diesel 2 lít ở Mỹ được lựa chọn hoặc là bán lại xe của họ cho Volkswagen hoặc là đem xe đi sửa chữa. Dù họ chọn thế nào thì họ cũng sẽ nhận được một khoản bồi thường từ 5.100 cho tới 10.000 đôla". Phải nói ở đây là 475 000 người chủ các chiếc xe hơi không hề bị thiệt hại về tài chánh gì cả mà cũng được bồi thường thiệt hại từ 5.100 USD đến 10.000 USD (tùy đời xe) , chưa kể được quyền bán lại xe của mình (lẽ dĩ nhiên với giá thị trường của một chiếc xe với đời nào đó chẳng hạn như đời 2012 hoạch 2013...) để những người sở hữu xe cũ "khó bán", có thể giao lại xe cũ của mình cho Volkswagen đổi lấy một số tiền nào đó rồi lấy số tiền đó cộng với tiền bồi thường từ 5.100 USD đến 10.000 USD để mua xe mới (khỏe ru, cười ngất).

Trong khi ở VN mình là vấn đề sinh kế cả triệu người bị ảnh hưởng thành tôi nghĩ đòi mười tỷ USD không thôi để bồi thường thiệt hại tài chánh cho một triệu ngư dân ở miền trung thì cũng không phải là lớn. Trong vụ thảm họa môi trường ở vịnh Mexico vào năm 2010 : do một giàn khoan dầu của công ty Transocean thuê bởi BP (British Petroleum) bị nổ làm đổ ra biển hàng triệu tấn dầu thô thì để khỏi bị truy tố về hình sự vì có mười một công nhân bị chết và mười bẩy người khác bị thương thì BP đã phải bồi thường 4,525 tỷ mỹ kim trả cho bộ tư pháp Hoa Kỳ còn Transocean thì bị phải trả 1,4 tỷ mỹ kim. Ngoài ra BP còn phải trả thêm 18,7 tỷ mỹ kim để bồi thường về dân sự cũng như phải chịu tất cả các phí tổn để tẩy rửa môi trường. Theo BP thì họ đã phải chi trả cả thẩy là 54,4 tỷ mỹ kim cho các vấn đề về pháp lý, kinh tế , cũng như khắc phục môi trường nêu trên v.v...  Trong vụ này thì chỉ là dầu hôi bị thải vào môi trường biển, do có trọng lượng nhẹ nên nổi trên mặt nước , do đó không khó để thâu hồi lại, lại thêm kỹ thuật để thu lại thì cũng đã có cả rồi , trong khi trong trường hợp của Formosa là do thải chất độc chứa kim loại nặng chìm sâu dưới đấy biển, muốn thu lại thì sẽ khó hơn muôn phần và kỹ thuật để thu lại thì cũng gần như chưa hề có, cho nên còn phải tính thêm cả chi phí về nghiên cứu để phát triển kỹ thuật trong địa hạt này.v.v…

Tóm lại trong vụ Formosa thì chánh phủ phải truy tố về hình sự cho người thợ lặn và những người ăn đồ biển bị trúng độc chết cũng như lo đòi bồi thường về các vấn đề liên quan đến việc khắc phục môi trường, còn về khía cạnh dân sự thì các luật sư và các tổ chức XHDS ở bên nhà nên vào cuộc một cách độc lập để đòi bồi thường cho những người bị liên lụy trong đó có ngư dân ở bốn tỉnh miền trung. Tôi nghĩ nếu có đòi 20 tỷ mỹ kim riêng cho chuyện này không thôi cũng không phải là quá đáng.

Kính                                     

Thuy Nguyen (Canada)

Sau khi gửi bài trên đây để góp ý, tôi thấy trên mạng BVN có đăng bài có tựa đề Quá rẻ!* của TS Nguyễn Quang A để nói cũng như tôi là số tiền 500 triệu USD mà Formosa đã đưa ra để bồi thường là quá ít. Tôi xin bổ túc thêm để nói rõ hơn ý kiến là chánh phủ CSVN rất dại dột khi nhận thỏa thuận nêu trên trong khi chưa đưa vụ việc ra tòa cũng như chưa có phán quyết của tòa (tốt nhất là nên đưa ra tòa án quốc tế để cho khách quan). Như vậy thì sau này chúng nó có thể lật lọng không chi trả mà còn kiện ngược lại là bị chánh phủ dùng quyền lực để ép buộc, do đó sẽ không có giá trị pháp lý thì huề cả làng.

Vì thế mà trong vụ thảm họa môi trường ở vịnh Mexico vào năm 2010, phía Mỹ đã phải đợi chờ phán quyết của tòa vào năm 2014 để có thể dựa vào đó làm thỏa thuận nhận 18,7 tỷ USD tiền bồi thường về phương diện "dân sự" vào năm 2015, như tôi đã trích lại ở trong bài wikipedia/Deepwater Horizon oil spill để cho thấy khía cạnh này khi gửi email cho quý mạng (xin xem phần tôi tô đỏ ở cuối email). Về phần hình sự thì vì có chứng cớ hiển nhiên là đã có 11 công nhân bị thiệt mạng nên BP đã nhanh chóng nhận tội và đã chấp nhận để trả hơn 4 tỷ USD tiền bồi thường cho các nạn nhân cũng như chi phí tòa, vào năm 2012 để tránh bị tù tội (trích:..In the November 2012 resolution of the federal charges against it, BP also agreed to plead guilty to 11 felony counts related to the deaths of the 11 workers and paid a $4 billion fine.^[25] ).

Chánh phủ CSVN ngu thì là chuyện của chúng nó nhưng không ai cấm các luật sư cũng như các hội đoàn XHDS ở bên nhà đứng ra đại diện phía bị hại tức nhân dân VN để kiện Formosa ra trước tòa án quốc tế. Có thể ủy quyền cho văn phòng luật sư quốc tế nào đó để cùng hợp tác với các văn phòng luật sư VN để lo việc này với điều kiện là nếu thắng thì mới trả tiền và trả bằng một tỷ lệ nào đó trích ra từ tiền bồi thường.

Kính

Thuy Nguyen