CHUYỆN VIỆT NAM: FORMOSA

1. Vụ Formosa, đền bù cho ngư dân phải nhìn xa hơn !

Tôi đến California vào cuối mùa hè nóng bức 2016, nước đang thiếu trầm trọng, các hộ dân được khuyến cáo hạn chế tưới vườn. Thống đốc của bang thì lao vào cải vã với các bang khác để giành nước cho Dân bang mình.

Nền nông nghiệp của California đứng nhất nhì nước Mỹ, sự thiếu nước làm nó bị ảnh hưởng trầm trọng. Trên đường đi tôi chú ý cứ vài vườn cây tốt tươi thì có nhiều miếng đất bỏ trống như hình trên.

Thắc mắc tôi hỏi người bạn, thì được giải thích là do thiếu nước, nên chính quyền đề nghị "mua nước" tưới tiêu của nông dân bằng cách yêu cầu nông dân chỉ canh tác 1/2 đất. Và chính quyền sẽ trả lợi tức 1/2 đất không canh tác đó, y như người nông dân canh tác đầy đủ.

Vẫn biết chính quyền Mỹ là vì dân, nhưng tôi vẫn bất ngờ khi họ tính đủ, trong khi họ có thể kêu gọi nông dân chia sẽ một phần bởi thiên tai không ai muốn. Suy nghĩ đó cứ ám ảnh tôi mấy ngày trời, để rồi tôi mới tự trả lời:

- Với chính quyền Cali, nông dân là những con người có tay nghề, chuyên môn cao. Chính nhờ đó là nông nghiệp Cali và Mỹ đứng đầu trên Thế giới.

- Nếu trả cho họ chỉ một phần, không đủ lợi tức họ sẽ bỏ nghề đi làm chuyện khác, thì khi đó nền nông nghiệp Cali và Mỹ sẽ thiếu mất lực lượng chuyên môn này. Để rồi dầu năm sau có nước, thời tiết có thuận lợi thì ngành nông nghiệp vẫn bị mất mát nặng.

- Trả cho họ đủ không chỉ là ổn định kinh tế họ, mà còn như "khoan sức dân", để màu sau họ làm mạnh hơn chính quyền thu được nhiều tiền thuế hơn. Nông nghiệp của Mỹ vẫn ổn định đầu bảng hơn.

______

Quay lại chuyện ngư dân chúng ta, đây cũng là công việc có tay nghề chuyên môn cao. Không phải dể chịu đựng được sóng gió trên biển, mà còn những kinh nghiệm thói quen ăn mồi, để có kỹ thuật đánh bắt từng loại cá khác nhau.

Đền bù cho họ không chỉ là trả những khoản tiền họ mất mát, thất thu, mà còn để cho họ dưỡng sức chờ biển sống lại để còn tiếp tục nghề. Bởi khi họ bỏ nghề thì phải mất vài thế hệ mới có lại được.

Rất tiếc chính quyền Cộng sản không thấy điều đó. Họ khốn nạn bỏ đói ngư dân để họ kiếm nghề khác. Nhằm tránh cho Formosa bồi thường nhiều.

Cộng sản họ ăn một nhưng phá mười, không chỉ họ đào hết tài nguyên bán đổ bán tháo mà còn gây những hậu quả to lớn, như mất lực lượng ngư dân này của Đất nước. Những hậu quả mà phải vài thế hệ chúng ta mới gầy dựng lại được.

Nhìn thấy, đau thật !

2. Nút thắt Formosa sẽ được gở như thế nào !?

Hãy bỏ qua các sự kiện nức lòng gần đây như:
- Sự giúp đở của nhiều thành viên trong phong trào dân chủ trong việc trang bị lý luận kiến thức, pháp luật cho ngư dân miền Trung.
- Sự ủng hộ của toàn dân trong và ngoài nước về số tiền tạm ứng án phí.
- Sự dấn thân của vài vị Cha đi đầu giúp dân đòi lại quyền sống.
- Sự rút lui trong lúc cao trào nhất của Quân đội CA để dân chiếm cổng Formosa trong hình.

Để chúng ta thấy cái nhìn khách quan, khoa học về cái nút thắt này:
- Một đầu gút là Formosa với giấy phép tiêu chuẩn xả thải đặt biệt nên hầu như không xử lý gì, chỉ làm cái ống chôn ngầm dưới biển dấu nước thải là xong. Đầu thắt này làm cá chết, biển chết, các gia đình ngư dân đói.
- Một đầu gút là chính quyền Cộng sản, họ muốn che dấu sai lầm đã cấp cái giấy phép đặt biệt này. Vội vàng chốt giá bồi thường 500 triệu đô mà không biết là nó chưa đủ để bồi thường chứ đừng nói đến tái tạo lại biển để ngư dân tiếp tục sống. Đầu thắt này làm các gia đình ngư dân không có tiền bồi thường các thiệt hại đã chịu, mà còn tiếp tục bế tắc tiếp theo trong tương lai bởi biển và cá chưa được tái tạo. Chưa kể là Formosa lại tiếp tục xã thải tiếp theo cái giấy phép tiêu chuẩn đặt biệt đó.

Khi phân tích ra như vậy, ta thấy theo thời gian thì cái gút càng thắt hơn, siết chặt ngư dân 4 tỉnh hơn. 500 triệu đô, dầu có không bị xà xẻn (điều khó xảy ra với các quan Cộng sản) thì cũng chẳng đủ để bồi thường chứ chưa nói tái tạo. Mà bù tiền vào thì ngân khố trống rổng, không có nguồn nào.

Nên chắc chắn một điều là đến một lúc nào đó hết đường sống các gia đình ngư dân phải đứng lên tìm đường sống cho họ, khi đó nếu có các Cha, các Luật sư, các nhà hoạt động Xã hội Dân sự thì họ sẽ trật tự như cuộc xuống đường trong hình. Còn không thì họ sẽ chọn con đường bạo lực như truyền thống ông cha họ nhiều lần là.

Và dầu có các Cha, các Luật sư, các nhà hoạt động XHDS thì chính quyền Cộng sản cũng không có tiền đâu mà nhượng bộ, họ cũng sẽ ù lỳ chờ cơ hội đàn áp. Cho nên kết quả cuối cùng của nút thắt Formosa này là giật cho nó đứt chứ không thể tháo ra được. Không còn cách nào khác !

Vấn đề bây giờ là việc sau khi nút thắt đứt, thì Đất nước sẽ như thế nào, chúng ta phải làm gì mà thôi !

Nguyễn Tấn Thành