Thứ Hai, 16 tháng 3, 2020

Văn bia răn dạy con cháu của một vị quan đã 266 năm.


+Nhân thượng thư bộ công xin lỗi về vụ xe biển xanh, lại nhớ ở xã Mai Thủy, huyện Lệ Thủy có một văn bia răn dạy con cháu của một vị quan đã 266 năm. Vị quan ấy có tên Đặng Đại Lược (1690-1764), tước Kim Tử Vinh Lộc, Cụ Đặng Đại Lược, làm tới chức cai bạ dinh Quảng Nam, có quyền kiểm tra quan lại ở ba phủ Thăng Hoa, Quảng Ngãi, Quy Nhơn. Vị quan Đặng Đại Lược có 2 người em làm quan to, 8 người con của ông học hành đỗ đạt, có 7 người làm quan cho triều Nguyễn với công trạng lớn, 1 người ở nhà làm cư sĩ. Ông thanh liêm và người đời kính trọng đến mức Quốc sử quán Triều Nguyễn kể lại: "Đại Lược làm quan thanh liêm nghèo khó, nhận hay cho đều không cẩu thả. Ai đưa cho cái gì tầm thường thì nhận một hai thứ, cái gì hơi hậu thì từ chối rằng: 'Nhà còn có thừa, không phải là kiểu cách gì đâu !'. Những việc từ chối khéo với người, đại loại như thế".

+Lời răn con cháu nhà ông được khắc vào văn bia, hiện vẫn còn văn bia trong nghĩa trang mấy trăm năm này: "Từ thời tổ tiên ta nối đời trung hậu, truyền dạy lễ nhượng cho đến đời phụ thân ta kính giữ đạo lành kéo dài xuống đời sau cho đến ba anh em ta nối dài đạo tổ tông, lấy văn học làm sự nghiệp, lấy hiếu đễ làm nền móng, kẻ làm quan giữ chức thì trong sáng, thận trọng, liêm khiết, siêng năng, kẻ thủ phận ở nhà thì ôn hòa, lương thiện, tiết kiệm, dè xẻn. Các ngươi là kẻ nối dõi về sau phải kính cẩn giữ theo, chớ nghe lời đàn bà mà làm hư hại đạo luân thường, chớ tính toán tài lợi mà tổn thương nghĩa lớn. Giàu sang, nghèo hèn là do số mệnh ở trời. Các ngươi đời sau cung kính vâng theo lời dạy này, nếu có kẻ làm trái lại thì không được vào cổng nhà ta. Đây là lời dạy tha thiết vậy. Cai bạ dinh Quảng Nam là Đặng hầu tự ký. Ngày mồng năm tháng hai năm Nhâm Thân”.
+ Sau này con của ông, có đại thần Đặng Đại Độ dám cho xé xác 2 cai đội của chúa Nguyễn sai đi tầm con hát về Chúa tiêu khiển. Đại Nam liệt truyện tập 1 của Quốc sử quán triều Nguyễn có chép: “Đại Độ làm quan thanh khiết còn hơn cha, ai đưa cho cái gì nhất thiết đều từ chối. Người đời khen trong sạch. Sau đó, Đại Độ được bổ làm Ký lục Trấn Biên. Có hai Cai đội hầu cận đi Trấn Biên tìm bắt con hát (ca nhi). Chúng cậy thế hống hách, làm nhiều điều trái phép. Đại Độ cho xé xác ra, treo ở cửa chợ. Rồi tự mặc áo đơn, đeo gông, đi bộ đến kinh thành xin nhận tội. Đại Độ có một đứa cháu đi theo. Người cháu thuê võng cáng cho đỡ mỏi chân. Đại Độ nói: "Lại có hạng tội nhân mong được nhàn hạ ư?". Đi hơn một tháng mới đến kinh đô Huế, trình bày tình trạng với Bộ Hình xin vào ngục để đợi tội Bộ Hình đem việc tâu lên, Chúa cho vời vào ra mắt. Đại Độ không mang triều phục, xin chịu tội, Chúa sai cấp cho mũ áo. Đại Độ vào chầu, xin chịu tội. Chúa úy lạo, dụ rằng: "Khanh có tội gì, mà tự lao khổ như thế? Trước kia ta sai đi chọn một vài con hát để tiêu khiển lúc rỗi, không ngờ lũ tiểu nhân đi ra, cậy thế hiếp người, khanh giết đi là phải. Có tội gì đâu. Vậy bỏ qua việc ấy đi". Lập tức thăng Đại Độ làm Tuần phủ Gia Định. Lại cho đi tuần hành 5 phủ, được quyền bãi hay thăng chức các quan lại".
+ Lời răn, của cụ Lược có 1 ý: "Các ngươi là kẻ nối dõi về sau phải kính cẩn giữ theo, chớ nghe lời đàn bà mà làm hư hại đạo luân thường, chớ tính toán tài lợi mà tổn thương nghĩa lớn". Mới thấy, một phút xe công đón vợ cùng người giúp việc mà hỏng việc lớn của quan giữ chức thương thơ. Việc gần 300 năm sử còn chép, người đời còn truyền tụng. Chuyện mấy ngày qua, làng phây cũng sẽ còn lưu không phải ngày một ngày hai.

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét