CẦN BẮT TAY VỚI MỸ - Phần 3 – ĐẤT NƯỚC ĐẸP VÔ CÙNG

 

(Dành cho người đọc chậm! Tiếp theo )

Ngày mai dân ta sẽ sống sao đây?

Sông Hồng chảy về đâu? Và lịch sử?

Bao giờ dải Trường Sơn bừng giấc ngủ

Cánh tay thần Phù Đổng sẽ vươn mây?

(Người đi tìm hình của nước – Chế Lan Viên)

Tôi đến với chú Thành thực ra không phải để hỏi về cuộc đời của “người mở khoá”, mà để hỏi về vụ “46%” và “TTTCQT” cơ, nhưng “cụ” lại giải thích theo cách riêng của “cụ”. Tức là khi ta đã “ngộ” ra rồi, chọn được con đường đi rồi, định hướng rồi thì cứ thế mà đi, đừng có “lang bang” – một từ mà người miền Trung mới hay dùng (bố tôi ngày trước cũng hay dùng từ này để nói tới việc lớp trẻ hay dao động ba lăng nhăng chi khươn, la cà đây đó chả để làm gì cho đời, cho mình…). Và câu chuyện đời của chú Thành chính là minh chứng cho điều “đừng lang bang” này. Chú bảo, chẳng bao giờ mất thì giờ đến những cuộc gặp trời ơi, mà chỉ vì ở đó có sự hiện diện của lãnh đạo cấp cao. Không họp hành trịnh trọng, thi đua khen thưởng, vinh danh ca ngợi. Chẳng mâm cao cỗ đầy, karaoke với đãi đằng yến tiệc. Ai mời đi nói chuyện về chuyên môn thì sẵn sàng ngay, bây giờ thì yếu rồi nên tăng cường làm việc online. Tôi chứng kiến khi đang nghe chú nói chuyện thì dăm bảy cuộc điện thoại gọi tới hẹn gặp, mời hội thảo…nhưng chú trả lời rất lịch sự và chuyên nghiệp, rằng đang có khách nên sẽ chờ cuộc gọi lại sau….giờ. Với chúng tôi cũng vậy, chú không cần đi sâu vào tìm hiểu là ai, làm gì ở đâu thế nào…mà đi ngay vào bản chất vấn đề, nguyên nhân gì khiến chúng tôi tìm tới chú. Vẫn giống như 30 năm trước, một căn hộ thuê ngoài Văn Cao, Hà Nội nhìn ra hồ Tây – nhưng thời đó chú trẻ lắm, và chú nói gì cao siêu lũ trẻ chúng tôi khi đó còn chưa hấp thụ được bao nhiêu – nào đã làm gì có thị trường chứng khoán, quỹ đầu tư, ngân hàng đầu tư, trái phiếu…gì đâu! Bây giờ chúng tôi đã hiểu được nhiều hơn nhiều, nhưng than ôi, đã quá “lục tuần”, gần như chú Thành lúc đó, còn chú thì già đi nhưng vẫn như xưa, vẫn một căn chung cư nay thuê ở quận 7, vẫn giọng nói đều đều dễ nghe, vẫn muốn đem lại hiểu biết bổ ích cho người đối thoại. và chú, một người đã U100, lại quay ra động viên những kẻ “trẻ quá”, thua mình hơn ba chục tuổi, rằng làm gì cũng không bao giờ muộn, kể cả làm business, kể cả làm những việc mình theo đuổi hai ba chục năm mà vẫn chưa tới ngày “nhú mầm” chứ chả nói gì tới “hái quả”. Qua câu chuyện ta thấy chú là một người cực kỳ lạc quan, thông tuệ, tâm trí vững vàng và không hề hối tiếc về bất cứ điều gì trong quá khứ, có lẽ chỉ trừ cái chết của người con trai rất đẹp và giống bố, theo chú về Việt Nam rồi mất đã hơn chục năm trước.

Về vụ “46%” thì đấy, câu trả lời chính là đời chú, đừng “lang bang”, tức là nếu chúng tôi không phải lãnh đạo bộ ngành gì, cũng chả xuất nhập gì với Mỹ, thì sao mà phải rộn hết cả lên? Nhưng chú nói thêm một điều tâm đắc, mà đã nhắc tới trong nhiều lần phỏng vấn rồi, rằng “để cho mấy ổng hiểu” – mấy ổng đây là các lãnh đạo nước nhà – nước ta có vị trí địa chiến lược tuyệt vời như thế nào:

-Dân ta cũng không giỏi giang thông minh gì hơn các dân tộc khác đâu, nhưng đất nước ta có một vị trí thật tuyệt vời. Cái này Mỹ rất hiểu, và chú nói ra ý kiến này là theo cách nhìn của người Mỹ đấy. Tức là bây giờ tới kỷ nguyên của châu Á, và nước ta nằm giữa tâm điểm không phải chỉ là tâm điểm của ASEN (Đông Nam Á) đâu, mà là tâm điểm của Đông Dương (Indo – Chi na) nữa, tức là nằm giữa hai cường quốc hàng đầu của thế kỷ 21 đấy – chính nước Mỹ đã chuyển “trục quan tâm” từ châu Âu sang châu Á mấy năm rồi! Và chú theo đuổi ý tưởng biến Vân Phong thành cảng trung chuyển quốc tế hàng đầu là vì vậy, có lẽ 45-50% lượng hàng hoá của thế giới sẽ đi qua vùng biển này, mà Vân Phong có vị trí và tiềm năng hơn đứt Singapore, chưa nói tới Mã Lai hay Inđô. Nếu Thái Lan đào kênh đào Kra (kênh đào Thái) thì tốt thôi, họ sẽ làm sớm thôi, Vân Phong sẽ “lên ngôi”. Ở đây sẽ có khu kinh tế mở lớn hơn Hà Nội, lớn hơn Hồ Chí Minh, bằng 2 Singapore, lớn hơn Melbourne, Sydney – một dự án xuyên thế kỷ! Cảng lớn đầu tiên thích hợp sẽ là Sài Gòn, nhưng sau này phải là Vân Phong! Tiềm năng kinh khủng thế đấy mà vẫn ậm ạch, có 2 nguyên nhân: có những vấn đề ngoại giao chưa thể giải quyết ngay, và không có tiền! Chú cũng nhớ như in từng bước đi của dự án: chính phủ bắt đầu nó vào 2006, nhưng dự án khổng lồ này được giao cho…UBND tỉnh Khánh Hoà, thì làm sao đúng tầm được! (Đấy là chưa nói tới việc lãnh đạo tỉnh này có truyền thống lần lượt vào lò – tôi trộm nghĩ thêm). “Giao con ếch kéo cái xe bò” - cho nên 20 năm nay, Vân Phong vẫn tắc. Chú Thành đưa đại sứ Mỹ tới Vân Phong, và tới Cục Hàng hải, trình bày về mô hình một “cảng lưỡng dụng như cảng Oakland bên California”. Chú đề nghị Mỹ bỏ tiền đầu tư, Việt Nam sẽ không dành cho Mỹ làm căn cứ hay bàn đạp gì, nhưng sẽ ký hợp đồng cung cấp dịch vụ bảo dưỡng, sửa chữa, cung cấp lương thực, nguyên nhiên liệu… cho tàu bè Mỹ qua đây bao nhiêu năm hay trọn đời…(có hình bóng của vụ “bất động sản miền nam nước Pháp” phải không nhỉ?!). Vân Phong không chỉ phát triển 5 hay 10 tỷ USD mà phải là 100 tỷ USD trong 5, 10 năm tới hay 1000 tỷ USD cho 20 hay 30 năm tới!

Tôi quan ngại rằng nước ta còn đang vướng tranh chấp biển đảo với láng giềng, cả mấy chú, thì chú Thành gạt đi:

-Trump bây giờ gọi “Indo Pacific Economic Area” tức là từ Nhật, Đại Hàn qua TQ, chạy tới tuốt Băngladesh, Pakistan, Ấn Độ…hơn 50% dân số thế giới, hơn 50% GDP thế giới, lại vẫn trên đà phát triển – không như châu Âu già cỗi hay Trung Đông lục đục – Việt Nam chính là trung tâm châu Á Thái Bình Dương, từ mình bay đi đâu cũng chỉ không quá 5 tiếng, như quay com-pa! Việt Nam là lựa chọn tối ưu, trong thế kỷ 21-22 là trung tâm điều phối của Bắc Á, Nam Á!!! Vai trò lớn vậy đấy, các lãnh đạo cũng bắt đầu hiểu ra! Trời đất mà còn cho tôi sức khoẻ thì tôi sẽ còn được giúp các anh ấy để làm trọn sứ mệnh…

“Chả hiểu mình có được chứng kiến không, còn chú vẫn lạc quan…” Tôi thầm nghĩ vậy và quay sang chủ đề thứ hai, vì lý do gì mà chú ủng hộ lập Trung tâm Tài chính Quốc tế ở HCM, nơi theo ý chủ quan của tôi và nhiều người khác, là không thích hợp vì đất chật người đông, làm sao cải tạo được môi trường sống cho tư bản bốn phương kéo vào. Chú giải thích như sau:

-Sing hay New York cũng có nhiều bất cập, họ cũng phải lựa cái khu vực (“district”), chẳng hạn New York lúc đầu trung tâm tài chính nằm ở phố Wall, rồi dời lên Midtown (từ đường 50 trở lên) cho rộng chỗ, nhưng rồi không đủ lại dịch thêm lên nữa, tản ra…Trung tâm tài chính số 1 thế giới mà còn phải vậy, thì HCM còn “cơi nới” được. Tất nhiên TTTC không phải là mấy khối nhà cao tầng bóng loáng…20 TTTCQT lớn trên thế giới thì 5 cái ở Mỹ, 5 cái ở rải rác đây: số 1 New York, số 2 London, số 3 Hồng Kông Thượng Hải, số 4 Singapore... Mình giữa Sigapore và Thượng Hải, có cái rất may là chênh New York đúng 12 tiếng, họ đóng cửa thì đúng lúc ta mở! Vô hình trung mình trở thành đối trọng của New York bên này bán cầu – tất nhiên mình sẽ không bao giờ bằng Thượng Hải Hồng Kông vì kia có cả nước TQ đứng sau, nhưng bằng và hơn Singapore (rất mạnh đấy) thì có thể! Hiện nay thị trường chứng khoán Thượng Hải tổng tài sản 46 nghìn tỷ USD, thì 2 TTCK lớn của New York là 26 nghìn tỷ và 25,6 nghìn tỷ - Thượng Hải mới qua mặt Singapore không lâu, rồi sẽ qua mặt New York thôi…Trong 5 năm nữa mà làm tốt thì vị thế của Việt Nam lớn lắm!

Tôi lo lắng rằng mấy người biết việc như chú thì già quá rồi, còn thì toàn hô hào làm sao xây dựng TTTCQT trong vòng 10 năm nữa, thì chú bảo đó là “tào lao”, không phải vì chú già mà muốn nhanh đâu, mà làm thì phải làm ngay! Nó cũng “tào lao” như Đà Nẵng định làm TTTC “khu vực” – đã IFC rồi còn phân chia ra “thế giới” với "khu vực" làm cái gì? Chú bảo đừng lo không có người làm, mình lôi kéo được các tập đoàn quốc tế vào thì chính họ đưa người giỏi vào vận hành – miễn là ta có cái gì “môi trường tốt” đưa ra cho họ thấy hấp dẫn mà thôi, phải biết “tổ chức” – cần thì thuê, ngay người Việt nước ngoài giỏi cũng nhiều lắm! Cần “môi trường” đừng đòi hỏi visa, có trường tốt, bệnh viện tốt, an toàn cho họ và gia đình, có chỗ vui chơi du lịch… Cái chú thấy lo nhất là rào cản các dự án lớn của Việt Nam, là “tư duy nhiệm kỳ”. Ví dụ ư: ông Phan Văn Mãi đang ở HCM, phụ trách TTTCQT, bắt đầu hiểu ra vấn đề, đương theo dõi rất tốt thì bị điều ra bắc làm quốc hội…Ông Được, ông Nghị về HCM, lại bắt đầu tìm hiểu từ đầu, cứ thế là chậm thôi! Chú đề nghị: “Tổ chức một tập thể chuyên gia, làm việc không có nhiệm kỳ”. Trong tập thể đó, có thể có tới 80-90% là người quốc tịch nước ngoài, không sao cả.

Tôi hỏi chú hình dung thế nào về việc bắt tay xây dựng TTTCQT, chẳng hạn ở HCM (chứ chú chả tin vào Đà Nẵng), thì chú bảo rất cụ thể đấy: chủ nhà phải có 10 tỷ USD cho 5 năm tới, 20-30 tỷ cho 10 năm tới – cái đó vừa khó vừa rất dễ! Chẳng hạn các tổ chức tài chính quốc tế mà chú có thể liên hệ và kêu gọi thì kể cả 100 tỷ đâu có là giới hạn gì với họ đâu, miễn là chủ nhà phải “biết chào mời cái gì” thôi…Tiền đâu có thiếu – thiếu môi trường đầu tư!

Chú nhắc lại, tiền trên thế giới rất nhiều, đừng lo mình ít tiền, hãy lo “mình có cái gì” đi trước đã! Và khó thì cứ tới hỏi chú cách giải quyết, cũng như năm nào người đại diện của ông Phạm Hùng tìm tới chú. Miễn là gọi đúng tên sự việc theo bản chất của nó…Tôi lại lo hão, rằng vì chú cứ giúp không mà không lấy xu nào từ phía chính phủ Việt Nam, thì họ sẽ ngại mà bớt nhờ chú đi, cứ mày mò tự làm lại nhầm, lại lâu thì sao. Thì chú rất rạch ròi: “Mình sẽ kêu gọi đầu tư, nhiều đứa quen chú là tỷ phú và muốn tìm dự án tốt lắm chứ. Giới thiệu dự án tiền tỷ, thì theo thông lệ quốc tế mình đã có nhiều triệu rồi, chưa kể mình với họ sẽ cộng tác, mình là found manager, họ là found owner, nếu hoạt động tốt thì chia nhau thiếu gì…”.

Nhưng rồi chú giới thiệu với chúng tôi một thanh niên, là đứa cháu, làm kiến trúc sư, đang theo đuổi một dự án cũng thuộc loại “to và khó nhằn”: làm một “Silicon Highland” thế chỗ cho Silicon Valley – to gấp 2, tất nhiên đẹp và văn minh hơn, ở…Di Linh. “Quả là dòng máu Bùi Giáng có trong những con người đầy mơ mộng lãng mạn này” – tôi chợt nghĩ. Như đoán được sự ngờ vực của hậu sinh tôi, rằng có khi chú đang không tỉnh táo, có còn sáng suốt nữa hay không, chú Thành ngâm thuộc lòng bài thơ Xuân Diệu “Xuân không mùa” để tặng cho cô bạn tôi, một người hâm mộ chú từ Paris về, nơi con của bạn cũng học cùng trường với những người con của chú, chỉ sau 30 năm mà thôi:

“… Xuân không chỉ ở mùa xuân ba tháng;

Xuân là khi nắng rạng đến tình cờ,

Chim trên cành há mỏ hót ra thơ;

Xuân là lúc gió về không định trước.

Đông đang lạnh bỗng một hôm trở ngược,

Mây bay đi để hở một khung trời

Thế là xuân. Ngày chỉ ấm hơi hơi,

Như được nắm một bàn tay son sẻ...”

Rồi chú bảo thực ra vọng cổ mới thật hay, bởi ngoài âm điệu ngân nga thì lời của nó đa phần là tuyệt tác. Chú ca cho chúng tôi nghe một đoạn, quen lắm mà tiếc rằng tôi không biết đó là điệu gì… Còn một số câu hỏi, nhưng đã 3 tiếng rồi, chú ngồi nhiều có thể sẽ mệt cho đôi chân bị tụ máu, chúng tôi xin cáo từ để chú nghỉ. Chúc chú còn khoẻ chục năm nữa, để giúp cho đất nước, chứ chú Thành mắt tinh, tai thính và còn nhanh nhẹn lắm, đầu óc thì chả khác gì trước cả, bọn “trẻ” chúng tôi còn chạy dài. Khi chia tay chụp ảnh kỷ niệm, chú mới đeo kính vào (“cho đẹp”, chú bảo vậy!), và cứ nghĩ chúng tôi toàn “Việt kiều” nên bảo, cứ bất cứ lúc nào về nước đều có thể qua chỗ chú mà tá túc (tôi lại chợt nhớ tới hình ảnh ông Diệm ăn phở ở nhà Việt kiều New York, khi đó hơn 50 tuổi chứ mấy…). 95 năm có là bao…

Bonus: nhắn nhủ của ông Bùi Kiến Thành với giới trẻ

https://www.youtube.com/watch?v=IdBLgrC35Aw