CHUYỆN CỦA CHIM YẾN

Ôi, xưa nay ta ước ao được dự Yến tiệc, được ăn món Yến xào, Súp yến...nhưng có biết đâu, đằng sau những món ăn mỹ miều đó là TỘI ÁC của con người đối với một loài sinh vật cao quý!

Câu chuyện ray rức lòng người: Xé gió biển, đôi cánh nhỏ dang rộng hết cỡ, lượn lên mất hút trên không trung rồi bất thần lao xuống hết tốc lực. Chẳng có gì ngăn cản nổi, Yến mẹ lao đầu vào vách đá dựng đứng để lại trên vách núi vệt máu tươi uất nghẹn và tiếng kêu khản đặc xé lòng của chim trống… Cảnh tượng đó lặp đi lặp lại trong những ngày vào mùa, mùa mà một loài hân hoan trên sự chết chóc đau thương của một loài khác. Đó là mùa khai thác Tổ Yến. Yến sống trung thành, chết thuỷ chung. Một đôi Yến khi đã sống cùng nhau là trọn đời trọn kiếp. Khi đã xây tổ ở đâu là vĩnh viễn không dời đi nữa. Tập tính đó giết hại Yến. Người vẫn thầm ngưỡng mộ và tự hỏi: Trong hàng ngàn chim Yến bay rợp biển kia mà vì sao các cặp đôi không bao giờ nhầm lẫn, không đời nào lang chạ? Hàng vạn tổ Yến ken đặc trên vách đá đó mà Yến luôn về đúng nhà của mình. Không bao giờ chiếm tổ chim khác? Rồi người lợi dụng triệt để đặc tính này để dụ Yến, nuôi Yến, lấy tổ Yến và vô tâm nhìn xác Yến…

Nếu không may gặp một thợ hái tổ không chuyên hay thiếu kinh nghiệm, không chừa lại một phần tổ hoặc lấy đúng chiếc tổ của Yến sắp sinh, chim mẹ trở về trong tình trạng mất tổ, không chịu nỗi đau đớn vì cơn chuyển dạ. Yến sẽ quẩn và chọn cách gieo mình vào vách núi, chính nơi đã xây mái ấm, để quyên sinh. Đa số chim Yến trống sau đó bay lượn điên cuồng, kêu gào thảm thiết rồi lao thẳng vào đúng chỗ vợ chết. Nên các vệt máu khô buồn in lại trên vách đá lạnh lẽo thường là vệt đôi bên nhau, thậm chí là chồng lên nhau. Nếu không tự tử, chim Yến trống sẽ sống cô độc suốt quảng đời còn lại.

Ngày xưa, kẻ cùng đinh mạt vận mới phải ra nơi heo hút, leo trèo nguy hiểm tìm hái tổ Yến để mong đổi đời. Thường thì khi có chút vốn, họ bỏ nghề và ăn năn sám hối. Họ không đời nào muốn con cái tiếp tục cái việc quá sức mạo hiểm, quá sức thất đức. Và đó là lý do không có “nghề lấy tổ Yến gia truyền” !
Ngày nay, lòng tham con người vô cùng vô tận.
Tạo hoá không ban phát cho ai tất cả. Loài chim hiền hoà xinh đẹp và thuỷ chung đó lại có đôi chân cực ngắn và mềm yếu. Yến dường như không thể đậu trên mặt đất, Yến treo thân trên vách cheo leo lúc đêm về. Còn lại gần như bay suốt, liên tục từ 12-15 giờ mỗi ngày. Săn mồi và ăn trong khi đang bay, ngủ trong lúc bay, thậm chí là “làm chuyện vợ chồng” trên không luôn.

Bù lại, Mẹ Thiên Nhiên dạy Yến cách sinh tồn, mách bảo Yến sống trên cao, làm tổ nơi vách núi thẳng đứng, hẻo lánh và trơn trợt hòng tránh loài ăn thịt hiểm ác như rắn hay cú vọ. Có điều, ngay cả thiên nhiên cũng không biết được có loài ăn…tạp còn tàn độc hơn thú dữ. Loài có thể chinh phục bất cứ núi cao vực sâu hiểm trở nào hầu nhét cho đầy lòng tham tanh tưởi. Loài đã làm những cuộc tàn xác đẫm máu mang tên “Yến Sào”.

Yến chống chọi để tồn tại, tạo hoá không đành lòng diệt vong một biểu tượng của tình yêu, tình mẫu tử. Trong thiên nhiên hoang dã, chắc Yến là loài duy nhất được mệnh danh “rút ruột cho con” nhờ đặc tính làm tổ bằng nước dãi. Cả chim mẹ và chim cha cùng nhau xây tổ. Nước dãi kết dính cây cỏ và chính những chiếc lông rứt ra đau đớn thành chiếc tổ kỳ diệu. Con người ranh mãnh khi lấy tổ yến đã cố tình chừa một ít. Yến hồn nhiên xây lại, dãi không đủ cho mùa sinh nên thổ huyết ra xây. Tước lông đến xơ rơ đôi cánh, trơ da thịt trân mình chịu đựng cơn gió biển rít buốt đến xương tuỷ. Cho đến chết đi rồi, Yến vẫn không thể hiểu được một số giống người man rợ hoan hỉ gọi đó là “Hồng Yến”…

Cuộc đời loài chim yến hiện nay thật quá thương tâm vì lòng tham và sự tàn nhẫn của con người chưa từng giảm bớt… Hãy dừng lại việc nuôi yến, bán tổ yến và tiêu thụ các sản phẩm từ chim yến.

Nhân nào quả đấy, nếu mình phá hoại nhà cửa của người ta, chia rẽ gia đình người ta, cướp đoạt cái mà chẳng phải thuộc về mình, ăn nuốt vật phẩm dựa trên máu, nước mắt và sinh mạng của chúng sanh thì tương lai gia đình mình, con cháu mình, và cá nhân mình chẳng lẽ không bị quả báo tương tự hay sao?
Vì vậy, trước khi làm điều gì, hãy nghĩ đến hậu quả của nó!

Cao Quyết Chí sưu tầm

PHẢN BIỆN

Tao Vo Van:  

Tôi phản biện bài về yến sào này, với tư cách một chuyên gia hàng đầu về yến sào. Từ 1985 - 1990, tôi là Trạm trưởng Trạm thu mua hàng XK, rồi Trưởng phòng KHNV kiêm Phụ trách mặt hàng yến sào của Cty Ngoại thương Nha Trang. Hồi đó, các thương gia lớn người Hoa ở Hồng Kông, Singapore, Úc, Mỹ... thường đến Cty tôi đặt mua yến, nhiều tháng trước kỳ thu hoạch. Sản lượng khi đó (chỉ có yến tự nhiên, chưa có tếb nuôi và nhập khẩu): Nha Trang khoảng 1.300kg, Hội An 600kg, Quy Nhơn 240kg, Côn Đảo 60kg.

Trước đó, đầu 1980, lúc còn là hướng dẫn viên du lịch tỉnh Phú Khánh, tôi đã theo đoàn khai thác của HTX Yến sào ra đảo Hòn Ngoại (80% sản lượng yến của Khánh Hòa), leo lên hang, tự tay gỡ tổ yến và xin lấy 1 tổ để giới thiệu cùng du khách. Tôi cũng đã nhiều lần đến Hội An và Quy Nhơn mua yến. Tổ yến 3 nơi này nhìn khác nhau do kích thước, màu sắc, độ bóng.

Kỹ sư Nguyễn Quang Phách (Hải học viện Nha Trang), được nhận đề tài nghiên cứu tăng tỷ lệ yến huyết, yến hồng (thường chỉ 1-2% sản lượng) trong đàn yến. Anh cho biết:

1. Đã làm thí nghiệm và đi tới kết luận: màu sắc tổ yến không phải quyết định bởi di truyền (phân loài), mà phụ thuộc từng vạt đá nơi yến làm tổ và có mưa trong kỳ yến làm tổ hay không. Khi yến làm tổ ở những vạt đá ấy, nếu kg mưa, tổ có màu trắng trong (yến quan, còn gọi là yến quang) hoặc xám tro (yến thiên). Nếu có mưa, sẽ tương tác với tổ yến, tổ ngả sang, hồng, vàng, đỏ, từ chân tổ dần ra mép tổ, cho ta yến hồng, yến huyết (yến huyết có giá đắt nhất).

2. Thức ăn của chim yến là côn trùng, sâu bọ (trong diều của 1 con yến non - được bố mẹ mớm - có trung bình 500-600 côn trùng + trứng và ấu trùng côn trùng bé xíu) trong không trung và các đồi cây cách hang yến khoảng 150km trở lại. Yến đi kiếm ăn từ rạng sáng đến mờ tối mới về hang. Yến bay 70-80 km/h. Vì vậy, yến giúp bảo vệ cây cối đỡ sâu bệnh.

3. Truyền thuyết hoang đường về yến huyết do chim yến thổ ra huyết là sai hòan toàn. Chim yến sau khi làm tổ yến huyết, vẫn khỏe mạnh. Hơn nữa, máu yến đỏ do sắc tố hồng huyết cầu, nếu ra không khí sẽ có màu nâu xỉn do bị ô xy hóa. Trong khi tổ yến huyết có màu đỏ như bã trầu vừa nhổ khỏi miệng. 

Yến rất kỵ mùi lạ. Chỉ cần ai đó sơ ý, đốt lốp cao su trong hang yến, đàn yến lập tức bỏ đi.

Tôi đã trực tiếp chế biến chè yến, súp yến cho thân nhân bệnh tật, đau yếu dùng bồi bổ. Nhiều trường hợp linh nghiệm như thần. Vài trường hợp không mấy tác dụng.

Về tập quán thương mại quốc tế, tổ yến chia thành các loại: huyết (đỏ), hồng (hồng, vàng đỏ), quang (trắng), thiên (xám), bài (mảnh vỡ lớn + tổ non), địa (màu nâu do nhiều tạp chất và xỉn màu do hơi nước biển), vụn (mảnh nhỏ + xơ mướp trong quá trình sơ chế tổ yến + chân yến mót sau khi gỡ), tinh chế (đã làm sạch tạp chất).

Giới buôn yến nội địa còn đặt thêm: "hàng chân", " hàng chảy". Đã xuất hiện loại "tổ" yến được gia công sau khi làm tổ, đắp lại theo khuôn.

Về dược tính: yến sào chứa nhiều nguyên tố vi lượng và protein quý giúp cơ thể người dùng phục hồi chức năng lục phủ ngũ tạng, tăng khả năng hấp thụ dinh dưỡng. Đặc biệt tốt cho người yếu phổi, hậu phẫu, người già yếu...

Nên ăn yến trước khi đi ngủ, trong đêm không nên đi chân không xuống đất. Mỗi tối ăn khoảng 5gr (yến khô). Ăn 1 tuần, ngưng 1 tuần mới ăn tiếp.

Từ yến sào là âm Hán - Việt. Sào là tổ, không phải xào nấu. Yến tiệc là tiệc cao lương mỹ vị, không phải tiệc có món yến. Để tạo thành tập tính buộc yến phải làm tổ 2 -3 lần/năm, người ta lấy tổ yến lần đầu khi chúng vừa làm xong và đẻ trứng (bỏ trứng. Vì vậy nghề yến bị coi là nghề ác: "gỡ tổ, đổ trứng"). Lần sau, đợi chim non đã tách tổ, mới lấy tổ. Chất lượng tổ lần sau kém hơn.

Về giá cả yến sào, yến tự nhiên (yến thiên + quang) của Cty Yến sào Khánh Hòa đa số khoảng 80-90 triệu đồng/kg. Yến huyết rất hiếm, khoảng 130 triệu.

Yến nuôi, Cty bán khoảng 35 triệu/kg.

Như đã comment. Yến huyết chỉ thỉnh thoảng có ở một số vạt đá nhất định, khi trời có mưa, nước mưa chảy qua, tương tác các chất thấm qua đá và tương tác với tổ yến, tạo sắc đỏ, vàng đỏ (yến hồng), mang theo các nguyên tố vi lượng hữu ích.

 Giá yến hôm nay khoảng 25-30 tr đ/kg mà người thu nhập trung bình vẫn dùng, đó là giá yến nuôi nhập từ Indo, Malai... chất lượng kém.