Ô CỬA SỔ TRƯỜNG CHU VĂN AN VÀ NẺO THƠ LÊN MIỀN TÂY

 

Hôm nay những người con cháu trong gia đình và bạn thân thiết của nhà thơ Bùi Minh Quốc tổ chức một buổi, gọi là ra mắt sách, nhưng thật ra là gặp nhau nhắc lại những kỷ niệm.

Không ít nhà thơ nhà văn nhà báo bị chính quyền không ưa thì khá cô đơn, lạc lõng trong gia đình, họ hàng, thậm chí bị họ hàng xì xào, cảnh giác hoặc thương hại, nhưng với bác Bùi Minh Quốc thì không phải thế. Họ hàng gần xa yêu bác, kính trọng bác, đề cao bác, và ai cũng thuộc nhiều thơ bác. Một người cháu là giáo viên dạy văn trường Ams nói về con người bác và thơ bác hay quá luôn, ôi giá mà giáo viên dạy văn cả nước được như vậy, nghe chị nói mà mình muốn được học lại môn văn.

Nhà thơ luôn đấu tranh cho tự do, cho nên các con bác cũng bị cản trở học hành, khổ sở nhiều chuyện, nhưng các anh chị đã vượt ra được, ai cũng giỏi.

“Hạnh phúc là gì? Bao lần ta lúng túng. Hỏi nhau hoài mà nghĩ mãi chưa ra”, câu thơ bác viết ở tuổi thanh niên. Câu thơ bác đọc ở tuổi già: Hạnh phúc là thanh thản lương tâm.

Hôm nay một bạn học trường Chu Văn An “đổ tội” tại bài thơ "Lên miền tây" mà ngày ấy các bạn nô nức lên đường.

“Xe chạy nghiêng nghiêng trèo dốc núi

Lên miền Tây vời vợi nghìn trùng

Ôi , miền Tây, ở dưới xuôi sao nghe nói ngại ngùng

Mà lúc ra đi, lửa trong lòng vẫn cháy

Cái tuổi hai mươi khi hướng đời đã thấy

Thì xa xôi biết mấy cũng lên đường

Sống ở Thủ đô mà dạ để mười phương

Nghìn khát vọng chất chồng mơ ước lớn”.

——————-

Cho ai muốn đọc thêm:

Ô CỬA SỔ TRƯỜNG CHU VĂN AN

VÀ NẺO THƠ LÊN MIỀN TÂY

(Tặng các con

và cháu nội Bùi Minh Triều Anh)

Tôi học ở trường Chu Văn An ba năm lớp tám, chín, mười - 8D, 9D, 10D - từ 1956 đến 1959, vào tuổi 16 - 19, cái tuổi tuyệt vời nhất của cuộc đời. Chính tại đây, một hôm nào đó, dưới bóng các cây cổ thụ trùm toả khắp sân trường, tôi đã có bài thơ “Thật kỳ diệu khi mười tám tuổi” gửi đăng báo Tiền Phong, nay chỉ còn nhớ mấy câu này :

Thật kỳ diệu khi mười tám tuổi

Cháu Bác Hồ, đồng chí của Lê-nin…

LỜI KHAI CỦA BỊ CAN

 

Câu chuyện gian lao khổ ải của Vua Lốp một thời , ai chưa đọc nên xem !

LỜI KHAI CỦA BỊ CAN

( Trần Huy Quang)

Tôi bán rau cần được bảy đồng. Để cho vợ tôi ba đồng, tôi cầm bốn đồng, vừa đủ tiền mua một cái vé xe đi Hà Nội. Biết rằng ba đồng vợ tôi với một đứa con chỉ sống được một tuần, trong khi nhà không còn gì. Nhưng cô ấy là người tháo vát có thể sống tạm. Còn bây giờ mọi thứ đang ở phía trước: cơm ăn, hy vọng và tuyệt vọng. Đất kinh kỳ, tôi không quen ai, không nghề không tiền. Biết thế mà tôi đâu có sợ.

Tôi cứ lang thang từ phố này đến phố khác, tôi không sợ lạc, bởi vì chưa có định hướng, cứ đi, đến đâu thì đến. Thoả thích ngắm xem các cửa hàng, cửa hiệu. Hàng cắt tóc. Hàng gò hàn. Hàng phở. Hiệu thuốc lào. Hàng hương. Đồ điện. Cứ đi và nhìn ngắm, thèm khát. Khi thích thì đứng lại hàng tiếng. Đến chợ Hàng Da. Có năm bảy cửa hiệu làm dép lốp. Mới hoà bình, sau kháng chiến chống Pháp, dép lốp Bình Trị Thiên đang thịnh. Ngày bé, tôi cũng đã mấy năm làm dép thuê ở Thanh Hoá. Tôi ngồi lại ngắm cảnh thợ bóc lốp. Mỗi hiệu, một anh thợ hoặc hai, bóc lốp, cắt đế, đóng quai. Chủ, khi có khách, mới ra bán, bán lẻ hoặc bán buôn. Các bà chủ khoảng độ ba mươi, bốn mươi, đầu còn chít khăn nhiễu, áo dài gấm, sang mà lạnh lùng. Có hiệu thật sang, quầy dép lốp bên ngoài, bên trong là xập gụ, tủ chứa, xa lông mặt đá: dưới cái màu ong ong của đèn dài, trông thâm nghiêm và sờ sợ. Có nhà giản dị hơn, bà chủ hiệu cũng chỉ áo cộc, búi tóc, guốc mộc.

Tôi nấn ná, rồi bắt chuyện một anh thợ. Anh thợ thật tài hoa, dao đưa mềm mại và đẹp như múa, lớp nào ra lớp ấy, bóng nhẵn. Cắt đế, dao đi ngọt lịm, liền mạch, gọt như gọt dưa. Tôi hỏi chuyện lung tung, nhưng mắt dán chặt vào lưỡi dao, phải nhớ như đóng đinh vào đầu cái đường dao anh thợ múa, để mai kia tôi có thể xin vào làm thuê cho một hiệu nào đó.

BÉ GÁI CON NUÔI NGƯỜI VIỆT TRƯỞNG THÀNH TRÊN ĐẤT MỸ

 

Người con gái Việt Nam may mắn

Cô gái mồ côi gốc Việt sinh ra tại Cần Thơ thành sao Hollywood: "Tôi không biết mẹ ruột mình là ai, còn sống hay đã chết"

Cái tên Lana Condor bắt đầu được biết đến tại Hollywood lần đầu tiên vào năm 2016 qua vai diễn dị nhân Jubilee trong phim X-men:

Apocalypse. Vai diễn đầu tay đã được tham gia vào một series bom tấn, đây là điều bất cứ diễn viên nào tại Hollywood cũng đều khao khát.

Sau thành công trong X-men, Lana tiếp tục nhận một vai nhỏ trong phim Patriots day có tài tử Mark Walhberg đóng chính. Và chỉ vỏn vẹn 2 năm sau, cô gái sinh năm 1997 đã thuận lợi có được vai nữ chính trong một bộ phim điện ảnh của Hollywood. To all the boys I've loved before - bộ phim tình cảm do Lana đóng chính vừa ra mắt trên kênh Netflix đã gây được tiếng vang lớn, tiếp nối làn sóng trỗi dậy của các diễn viên gốc Á tại kinh đô điện ảnh thế giới.

Lana mang trong mình dòng máu 100% thuần Việt, là một đứa trẻ bị bỏ rơi được cặp vợ chồng người Mỹ nhận nuôi tại một trại cô nhi ở Cần Thơ khi mới 2 tháng tuổi. Tâm sự với tờ Elle, Lana cho hay mọi người thường thấy ngại ngùng khi đề cập đến việc cô là con nuôi nhưng bản thân cô gái gốc Việt lại rất cởi mở về nguồn gốc của mình.

"Bố mẹ tôi thường mặc đồ truyền thống Việt Nam trong ngày di sản ở trường. Bố mẹ còn muốn tôi thử ăn đồ Việt Nam để biết về nguồn cội của mình", nữ diễn viên trẻ kể.

Sinh ra là người châu Á nhưng lại có bố mẹ da trắng, Lana cảm thấy dễ dàng liên hệ được với nhân vật mà mình thủ vai trong To all the boys I've loved before bởi cô gái trong câu chuyện có gốc Hàn Quốc, sống với bố người Mỹ.

ANH HÙNG BẤT LUẬN THÀNH BẠI

 

Anh hùng xin chớ căn cứ vào thành bại. Bởi mưu sự tại nhân, nhưng thành sự lại tại thiên, không ai cưỡng được ý trời. Vậy nên đánh giá anh hùng dựa vào thành bại. Nhưng thành công và thất bại là gì? Mỗi người có những tiêu chuẩn khác nhau. Nếu bạn làm việc đủ chăm chỉ, cố gắng hết mình và kiên trì cho đến khi vượt qua chính mình, bạn là một anh hùng. Còn lão PP cho rằng, lão không phải anh hùng, bởi mục tiêu lớn nhất là sánh vai với tỉ phú Lý Gia Thành nhưng bị thất bại thì buồn lắm, không thể là anh hùng. Ấy vậy mà rất nhiều thằng đệ từ New York, đến Hồng Kông và Diệc Lam vẫn cứ hò hét ;”Đại ca và Tào Tháo là anh hùng!” Tiên sư cái anh Tào Tháo, cứ xuất hiện trong óc để lão phải nhắc tên. Nếu luận anh hùng, lão cho rằng không nên dựa vào thành bại để luận anh hùng. Các hảo hớn Lương Sơn Bạc dưới sự cầm đầu của Tống Giang sau khi về với triều đình cuối cùng xông pha trận mạc cũng thua vãi đái, người chết, kẻ bị thương, người đi tu, kẻ về quê chăn lợn, tan tác như đống tro tàn gặp gió. Vậy mà bọn họ vẫn được gọi là anh hùng. Không hiểu mấy lão già bụng bia với bộ óc kinh bang tế thế ở bia Ụ pháo có được gọi là anh hùng không? kkk

Mỗi người đều có mộng tưởng, mộng lớn hay nhỏ tùy vào tham vọng của mình. Nhưng ông trời không cho mộng tưởng thành thật thì chỉ bó tay quy phục. Thiên thời, địa lợi, nhân hòa, thiếu đi yếu tố nào đều bất thành.

MÓN NỢ BẢY CÂY VÀNG

 

Nhà văn Đàm Hà Phú

Bà Hai là người gốc Bắc, quê Nam Định, là người Bắc 54. Bà theo gia đình vô Sài Gòn thời đó sớm, gia đình lại khéo mần ăn buôn bán ở chợ nên cũng khá giả, bà lấy chồng đã có tài sản là căn nhà với mảnh đất lớn nằm ngay mặt tiền một con đường cũng tương đối lớn. Mấy năm sau 75, nhà bà chỉ để ở thôi, không dùng mặt tiền để làm gì cả tại vì bà nghĩ cho thuê cũng không được bao nhiêu tiền mà lại phiền phức. Sau này xe cộ Sài Gòn nhiều dần lên, ở mặt tiền bà thấy ồn ào quá nên bà mới đồng ý cho vợ chồng ông Bảy mướn làm lò bánh mì.

Ông Bảy quê gốc Sài Gòn là lính hồi trước, sau năm 75 lưu lạc mãi, gia đình ly tán, vợ con về quê làm ruộng còn ông phải đi cải tạo. Khi về lại Sài Gòn vợ chồng làm đủ nghề cuối cùng chọn quay lại nghề làm bánh mì gia truyền. Lò bánh mì của ông Bảy là lò thủ công, nên nóng nực và ồn nhưng được cái bánh mì ngon, bánh mì bự thiệt bự, nóng giòn và thơm lừng mùi bơ mà bà con đi xe đò thường hay mua về làm quà cho sắp nhỏ dưới quê, bán nhiều trên những cần xé ở Hàng Xanh hay bến xe Miền Đông, Miền Tây. Vợ chồng ông bà Bảy và bà Hai tuy chỉ là khách mướn nhà và chủ nhà nhưng sống với nhau tình cảm, dần dần cũng như chị em trong nhà, chuyện gì cũng chạy qua chạy lại, sớm tối có nhau.

HENRY KISSINGER

 

Ngày 10-3-2006, tại Thư viện và bảo tàng John F. Kennedy, tôi phỏng vấn Henry Kissinger: “Ông có biết là từ mấy hôm nay, cộng đồng sinh viên vùng Boston, trong đó có cả những sinh viên đang học giáo trình ‘Ngoại Giao’ của ông, kêu gọi tổ chức biểu tình chống ông và gọi ông là ‘tội phạm chiến tranh’? Kissinger trả lời: “Tôi biết. Nhưng, liệu thế giới có như hiện nay nếu ngày ấy chúng tôi không làm như thế?”

Một trong những việc “làm thay đổi thế giới” của Henry Kissinger là thiết kế cuộc gặp giữa Nixon và Mao tháng 2-1972.

Tôi vừa được xem “Bản Tự Kiểm Điểm Về Việc Dự Buổi Chiêu Đãi Của Nixon” mà Lê Đức Thọ yêu cầu Trưởng phân xã TTXVN tại Bắc Kinh làm vào thời điểm ấy.

Đọc Bản Tự Kiểm mới thấy hết một thời ấu trĩ. Những hoạt động của các phóng viên TTXVN lúc ấy tại Bắc Kinh lẽ ra rất cần được khen thưởng vì nhờ những hoạt động như vậy mà những thông tin họ báo cáo về là rất có giá trị.

Nhưng, không chỉ Lê Đức Thọ, theo ông Trần Phương, trợ lý ông Lê Duẩn: “Lê Duẩn nói, chúng ta đã bị bán rẻ cho Mỹ để người Trung Quốc thay Đài Loan ngồi vào chiếc ghế ở Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc”.

HIỆN THỰC KHÁCH QUAN TRONG DỊCH THƠ TIẾNG NƯỚC NGOÀI

 

1. Đặt vấn đề

Dịch thuật, đặc biệt là dịch nghệ thuật, trong đó có dịch thơ tiếng nước ngoài sang tiếng mẹ đẻ, là một hoạt động liên quan đến vấn đề tương đương trong dịch thuật, đến những nhân tố liên quan đến hai nền văn hóa và việc giải mã chu cảnh của hiện thực khách quan văn bản nguồn. Bài viết này đề cập đến yếu tố của hiện thực khách quan trong sự gắn liền với hiện thực nghệ thuật của quá trình dịch thơ tiếng nước ngoài sang tiếng mẹ đẻ (ở đây là tiếng Việt).

2. Yếu tố hiện thực khách quan và văn bản nguồn

Hoạt động dịch thuật là một hoạt động ngôn ngữ thuộc phân ngành ngôn ngữ học ứng dụng. Nhìn từ góc độ ngôn ngữ học thuần túy thì trong quá trình sản sinh văn bản dịch dù muốn hay không muốn người dịch buộc phải tìm và lựa chọn những đơn vị hành chức trong văn bản đích (target language) tương đương về nghĩa với văn bản nguồn (sourse language). Như vậy người dịch phải làm việc hầu như cùng một lúc với hai ngôn ngữ, tức là người dịch có quan hệ với văn bản chứ không phải với ngôn ngữ như một hệ thống, do đó ở đây phải có sự giải mã văn bản nguồn. Yếu tố hiện thực khách quan được phản ánh vào văn bản nghệ thuật của mỗi dân tộc khác nhau.

KẺ SĨ KINH BẮC

 

Hai Kẻ sĩ Kinh Bắc là Trần Đức Thảo và Hoàng Cầm đều có Chân dung gò đồng trong bộ tranh của Phạm Xuân Trường. Hai bức chân dung hai ông đều bị Sở Văn hoá Thể thao Hà Nội không cấp phép cho treo trong Triển lãm.

Xin giới thiệu bài viết của tác giả Hồ Hoàng, viết ngày 29.3.2017 cùng hai chân dung gò đồng của Phạm Xuân Trường.

KẺ SĨ KINH BẮC

Kinh Bắc có hai người con kiệt xuất, cùng thời nhưng cuộc đời đầy tai ương bất trắc. Có thể hai người này là hai vết khắc sâu đậm của văn hóa Việt Nam hiện đại. Nghiệt ngã thay, cả hai ông đều là nạn nhân của những gì các ông theo đuổi; bị truy đuổi đến tận cùng bởi tài năng xuất chúng; bởi trung thành với chính mình.

Cuối đời các ông đều được tặng thưởng những phần thưởng cao quý:

+ Trần Đức Thảo được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Khoa học xã hội,

+ Hoàng Cầm được Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật.

1.TRIẾT GIA TRẦN ĐỨC THẢO.

Với con người này, mình chưa được tiếp cận nhiều với những gì ông viết vì sách của ông rất ít phổ biến mà chắc có phổ biến mình cũng rất khó tiếp cận bởi lĩnh vực nghiên cứu của ông không phải giành cho tất cả mọi người. Chỉ biết được cuộc đời đầy cay đắng của ông qua những gì người ta viết về ông.

Giáo sư Văn học Nguyễn Đình Chú đã đánh giá về ông: “là một lưu học sinh đã làm vẻ vang cho tổ quốc trên đất Pháp với tấm bằng thủ khoa thạc sĩ triết học đến nay chưa có người thứ hai; là triết gia duy nhất của Việt Nam trên trường quốc tế với những hành động, tác phẩm nổi trội, có ý nghĩa phát triển chủ nghĩa Mác theo hướng “duy vật biện chứng nhân bản” và người khai sinh bộ môn Lịch sử tư tưởng triết học cho giáo dục Việt Nam.”

TƯỚNG TRẦN ĐỘ NHẬN XÉT VỀ NGUYỄN HUY THIỆP

 

Bài phỏng vấn này được đăng trên tạp chí Cửa Việt số 2 (1990). Tạp chí Cửa Việt của Hội Văn học Nghệ thuật Quảng trị, ra mắt vào tháng 2-1990, do Hoàng Phủ Ngọc Tường làm Tổng Biên tập. Tạp chí Cửa Việt ra đời trong bối cảnh giai đoạn cuối của phong trào "cởi mở" trong văn nghệ nên thu hút nhiều cây bút nổi tiếng đương thời. Người ta thấy Phùng Quán xuất hiện sau mấy chục năm vắng bóng vì án Nhân Văn Giai Phẩm, rồi nhiều nhà thơ nhà văn đã thành danh như Văn Cao, Tô Hoài và cả những tên tuổi kế cận như Nguyễn Quang Lập, Trần Mạnh Hảo, Nguyễn Thị Hoàng...

Tạp chí Cửa Việt có nhiều sáng tác phản ánh những tiêu cực, bức xúc xã hội, đặc biệt chuyên mục "Sự kiện- Đối thoại" luôn thu hút độc giả bởi dám đi thẳng vào các xung đột và vấn đề nóng trong xã hội. Tạp chí Cửa Việt ra mắt được khoảng 18 số thì bị dừng hoạt động để kiện toàn lại. Hơn 1 năm sau, Cửa Việt (loại mới) ra mắt nhưng nội dung không còn như Cửa Việt (cũ) nữa.

ÁN TỬ HÌNH CHO 2 VỊ THIỀN SƯ !

 

( Bài hay, dài, xin quí vị đọc hết bài này)

Tuệ Sỹ và Lê Mạnh Thát ( Thích Trí Siêu ) hai thiên tài hiếm quý của Phật giáo và Dân tộc, một là thiên tài tư tưởng và một là thiên tài sử học.

Tại sao gọi Lê Mạnh Thát và Tuệ Sỹ là “hai vị Thiền sư lỗi lạc nhất, thông minh nhất, uyên bác nhất, trong sạch nhất của Việt nam hiện nay”? “Thiền sư” à? Chỉ nội cái danh hiệu “thiền sư” đã là mệt rồi, lại còn thêm mấy chữ mơ hồ như “lỗi lạc nhất, thông minh nhất..”? Tôi muốn nói về Tuệ Sỹ và Lê Mạnh Thát với tất cả thận trọng và suy nghĩ chín chắn cặn kẽ, và tôi xin chịu mọi trách nhiệm về cái nhìn khác thường của tôi đối với nhị vị.

Tại sao là “thiền sư”? Và “thiền sư”: Là thế nào? Không cần trả lời trực tiếp về những câu hỏi bất thường này. Nơi đây, tôi chỉ xin nhấn mạnh đôi điều gián tiếp và ai muốn hiểu gì thì cứ hiểu. Không ai có thể tự nhận đủ thẩm quyền tôn giáo và tâm linh để trả lời dứt khoát những câu hỏi bất thường trên. Chỉ có những kẻ bỏ cả trọn đời mình lặng lẽ sống chết với cái gọi là “Bồ Ðề tâm” hay “Phát Bồ Ðề Tâm” thì may ra mới trực nhận đâu đó khí phách và thần dụng bảng lảng của “nghịch hành thiền”.

Mấy chữ “thiền sư” đã bị người ta lạm dụng để tự truy tặng một cách lố bịch hay truy tặng kẻ khác với nông nổi dễ dãi tự mãn phè phỡn nông cạn, nhất là từ lúc Thiền hay Zen trở thành cái mốt trí thức đốn mạt. Bất cứ người nào tỏ vẻ “kiêu ngạo khác thường” một chút là có những hành động cử chỉ “ngược đời trái đạo” một chút thì tự gán hay bị gán là “thiền sư’.

Giới thiệu một bài “hành” nổi tiếng thời chinh chiến – Biên cương hành

 

Nếu tính từ năm 1940 đánh dấu sự ra đời bài “Hành Phương Nam” của Nguyễn Bính và ba năm sau, năm 1943 là bài “Tống Biệt Hành” của Thâm Tâm thì mãi 29 năm sau, những người yêu thơ miền Nam thời ấy mới được đọc “Biên cương hành” của Phạm Ngọc Lư, đăng tải lần đầu trên tạp chí Văn, xuất bản ở Sài Gòn vào năm 1972!

“Hành” là một thể loại thơ không phổ thông lắm, nhưng nó từng giữ một vị trí đáng kể trong lịch sử thi ca Việt Nam.

Bài “hành” là một thể thơ cổ phong có từ đời Đường của truyền thống thi ca Trung Hoa, thường được sử dụng để sự biểu đạt không bị gò bó, ràng buộc… mang khẩu khí của tác giả, thường đề cập đến những vấn đề chung, những sự kiện mới lạ, bất ngờ hay những đồng cảm tạo ấn tượng mạnh mẽ. Chủ thể bài “hành” trữ tình thường kể lại sự việc với tâm trạng bức xúc, có thể bày tỏ thái độ, chính kiến…

Trong lịch sử thi ca Việt Nam thì hai nhà thơ tiền bối là Cao Bá Quát và Nguyễn Du là những người tiên phong, để lại cho đời sau, một số bài “hành” tiêu biểu trong sự nghiệp văn chương vĩ đại của mình.

Đến thời tiền chiến, sự phát triển của dòng “Thơ Mới” khá rầm rộ nên thể thơ cổ phong như “hành” này ít được các thi sĩ tiền chiến chú ý nhưng không phải không có.

Đến thời Chiến tranh Việt Nam (1955 -1975), nhìn cuộc chiến dai dẳng chưa biết kết thúc khi nào nên tâm trạng một số nhà thơ thời ấy mang tâm trạng bi quan, chán chường và lo âu tuyệt vọng. Nhiều bài thơ được sáng tác vào thời kỳ này chỉ có thể phản ảnh một phần, một góc độ của chiến tranh chứ không thể nào ghi nhận hết toàn bộ cuộc chiến do những thể loại các thi sĩ thời ấy sử dụng thường bị gò bó về số câu chữ trong mỗi bài.

EM TÔI - PHAN NHẬT NAM

 

Hồi ký của Phan Nhật Nam.

Bối cảnh cuộc đời rất dài được tác giả cô đúc lại thật xúc tích.

Câu chuyện cảm động và thương tâm.

Đáng chú ý là nhân vật ba tác giả: khi ông bỏ vợ con bơ vơ vậy để đi tập kết là 1 lần vô cảm và thiếu trách nhiệm. Lần 2 khi ông biết có con sỹ quan VNCH chắc chắn ông không nhận đó là con (tất cả mấy ông lấy vợ MB đều khai gian lý lich là chưa vợ con. ). Ông cũng không giúp gì cả con trai và con gái. 3 lần vô trách nhiệm .

Về chế độ : chế độ cộng sản sẽ kỷ luật ai có người thân theo đối phương.

Chế độ VNCH không phân biệt lý lịch thật sự. Con cán bộ tập kết vẫn vào sỹ quan ....

***

• Năm em lên ba, bố tôi bỏ lại người vợ trẻ và hai đứa con thơ lên đường tập kết.

- Tôi hơn em sáu tuổi. Chín tuổi con nhà nghèo khôn lắm, tôi đủ khôn để thấy khuôn mặt mẹ buồn hiu hắt, những tiếng thở dài và những giọt nước mắt âm thầm của mẹ trong đêm. Chín tuổi, tôi đã biết mình là người nam độc nhất trong gia đình, đã biết ẵm bồng đút cơm cho em và vỗ về em mỗi khi em khóc. Chín tuổi, tôi đã biết tắm rửa, thay áo thay quần cho em, cõng em đi chơi và dỗ cho em ngủ.

Mỗi ngày, trời sập tối mẹ mới gánh hàng về, ba mẹ con ngồi ăn cơm bên ngọn đèn dầu, tôi và em hỏi han, an ủi mẹ. Mẹ kể cho chúng tôi nghe chuyện chợ búa như đang nói chuyện với người lớn, tôi ngồi nghe, nhìn đôi vai gầy của mẹ, nhìn mái tóc và đôi bàn tay khô của mẹ, mà thấy thương mẹ vô cùng.

Tôi phải bỏ học ở nhà hai năm để trông chừng em. Mẹ có một sạp bán rau cải ở chợ Cồn. Gọi là sạp chứ thực ra chỉ là một ô đất nhỏ, sáng mẹ ra đi thật sớm, lúc trời còn mờ sương, buổi trưa mẹ về nhà lo cho chúng tôi ăn, nằm nghỉ ít phút rồi trở dậy sửa soạn cho chuyến chợ chiều. Một tuần bảy ngày, mẹ đi đi về về trong nỗi cô đơn.

Năm em vừa tròn năm tuổi thì mẹ cho em vào mẫu giáo, tôi cũng trở lại trường, đám bạn cũ của tôi nay đã hơn tôi hai lớp, ngồi xung quanh tôi bây giờ là những khuôn mặt lạ, kém tôi hai, ba tuổi. Tôi là học trò lớn nhất và học khá nên được làm trưởng lớp. Gần cuối năm học lớp nhì, tôi nói với mẹ lên xin thầy Hiệu Trưởng cho tôi được thi nhảy tiểu học. Thầy bằng lòng. Tôi cắm cúi học luyện thi và kết qủa là tôi đã đổ được bằng tiểu học năm đó.

"SỨC MẠNH CỦA CHỦ NGHĨA NGU DÂN"

 

Nhà văn- Dương Thu Hương

Vốn thích nhạc không lời nhưng đôi khi tôi vẫn nhớ về một câu hát cũ, “Anh ở đầu sông, em cuối sông. Chung nhau dòng nước Vàm Cỏ Đông…” Lãng mạn sao, những cặp tình nhân cùng uống chung một dòng nước. Và hạnh phúc thay những kẻ có thể sống cả đời bên một con sông êm đềm, qua những mùa lúa chín không tiếng súng, những trưa hè có thể nép mình dưới bóng các rặng cây. Nhưng đó là chuyện cổ tích.

Lịch sử cận đại của người Việt Nam đã diễn ra trong khói bom và tiếng nổ của đạn pháo. Cuộc chiến tranh Việt-Mỹ chia cắt đến tận lòng sâu của mỗi gia đình. Sự nhầm lẫn, cự bất khả tri không chỉ xẩy ra giữa hai nền văn hoá Đông-Tây mà còn xẩy ra ngay giữa lòng dân tộc Việt, giữa các thành viên trong một gia đình, một dòng họ, giữa miền Bắc và miền Nam, giữa bên thắng cuộc và bên thua cuộc, giữa người trong nước và những người sống ngoài biên giới… Tóm lại, những người Việt cũng bị chia cách bởi những con sông. Những con sông thiếu vắng những cây cầu.

VINH DANH PHẠM QUỲNH

 

Phạm Quỳnh đã bị cách mạng giết năm 1945.

Cái chết của ông đầy oan khuất nhưng chưa được bạch hoá.

Lịch sử chính thống viết về ông lại càng oan nghiệt.

Vậy mà Quỹ Phan Châu Trinh nay đã vinh danh ông.

Chỉ có Nguyên Ngọc mới làm nổi điều đó.

Hãy đọc bài sau của Phạm Tôn

"AI ĐÃ TẶNG MÓN QUÀ QUÝ GIÁ ĐẾN THẾ CHO ĐẠI GIA ĐÌNH PHẠM QUỲNH?

Phạm Tôn

Tối thứ bảy, ngày 24/3/2018, tại khách sạn Rex Thành phố Hồ Chí Minh, đã diễn ra trọng thể lễ trao Giải Văn hóa Phan Châu Trinh năm 2018, năm thứ 11 của Quỹ Văn hóa Phan Châu Trinh và của Giải.

Năm nay, Quỹ trân trọng tôn vinh nhà văn hóa Phạm Quỳnh là Danh nhân văn hóa Việt Nam thời hiện đại.

HÀ NỘI CÓ MỘT TÁC PHẨM NGHỆ THUẬT NHƯ THẾ .

 

(ảnh 1)

Martin Rama

Bức tranh tường khổng lồ tại hội trường tòa nhà cũ của Trường Đại học Quốc gia Hà Nội/ The gigantic mural in the conference hall of Hanoi National University’s old building.

Victor Tardieu, khi đó vừa từ Pháp sang, bắt đầu bức vẽ có diện tích 7x12 mét vào năm 1922. Kế hoạch ban đầu là hoàn thành trong vòng sáu tháng, nhưng cuối cùng ông đã phải cống hiến sáu năm đam mê của mình để hoàn thành bức tranh đó. (ảnh 1)

Bức tranh tường nói về tri thức và tiến bộ, ngoại trừ một thay đổi là thay vì một trường đại học kiểu phương Tây, ông đã vẽ một ngôi làng Việt Nam. Các vấn đề y học, nông nghiệp, sinh học… nở rộ dưới gốc đa, trước cửa một ngôi đền có khắc các mẫu tự chữ Hán cổ sao chép từ một văn bia thế kỷ 15 ở Văn Miếu.

Ở vị trí trung tâm tác phẩm là một cổng tam quan như cổng làng truyền thống ở thôn quê Việt Nam nằm dưới tán cây cổ thụ. Trán cửa ghi bốn chữ Nho: Thăng đường nhập thất 升堂入室 nghĩa là "Lên thềm vào nhà" như lời mời gọi đón tiếp.

Trên hai hàng cột chính thì có đôi câu đối:

人才國家之原氣 Nhân tài quốc gia chi nguyên khí

大學教化之本元 Đại học giáo hóa chi bản nguyên

Tức:

Nhân tài là nguyên khí quốc gia

Đại học là gốc của giáo hóa.

CÂU CHUYỆN VỀ JACKY LY

 

Khó có thể biết Lý Vĩnh Thắng – tên tiếng Việt của Jacky Ly – sẽ trở thành người như thế nào nếu Thắng và gia đình vẫn còn ở một ngôi làng nghèo miền núi ở Phó Bảng, Hà Giang.

Có thể Thắng là một “học sinh nghèo vượt khó” xuất sắc nhưng cũng có thể Thắng chỉ là một anh nông dân chăn bò, làm nương rẫy, như thời niên thiếu, và chôn cuộc đời ở một ngôi làng nhỏ đến mức thậm chí gần như “không có tên” trên bản đồ các tỉnh vùng núi phía Bắc Việt Nam.

Câu chuyện về Jacky Ly là trường hợp điển hình của vô số gia đình Việt Nam trong đó việc quyết định tìm kiếm tự do bằng con đường vượt biên là chọn lựa duy nhất và quyết định đó đã mang lại những bước ngoặt thay đổi khó có thể ngờ…

Băng rừng vượt biên

Việc chuẩn bị được thực hiện chu đáo và cẩn thận. Trước khi đưa cả nhà đi, ông Lý Hội Quyền – cha của anh Lý Vĩnh Thắng – đã một mình lẻn sang Vân Nam-Trung Quốc để dò xét và tìm chỗ ở tạm.

Một đêm năm 1987, Thắng – lúc đó 10 tuổi – cùng hai chị và đứa em gái được bố mẹ chở trên xe đạp. Hành lý mang theo chỉ là vài bộ đồ và ít thức ăn. Họ bắt đầu cuộc hành trình bí mật. Phải kín đáo và thận trọng tuyệt đối. Chỉ một dấu hiệu đáng ngờ, họ cũng có thể bị hàng xóm trình báo và bị công an bắt.

NÓI THÊM VÀI CHI TIẾT VỀ NHÀ THƠ QUANG DŨNG

 

1. Về những bài thơ mà Quang Dũng viết hồi kháng chiến 1946-54, ngoài những bài như Tây tiến, Mắt người Sơn Tây, Những làng đi qua, … người ta cũng thường nhắc đến bài Lính râu ria. Nhưng, toàn bộ bài thơ ấy ra sao, hỏi mấy người biết ít nhiều về Quang Dũng đều lắc đầu nói không rõ.

Bài thơ ấy không in trong mấy tập sách về Quang Dũng hồi những năm 1990, nên bây giờ không ai nhớ.

Nhân đọc lại báo cũ, tôi thấy bài thơ Lính râu ria, sáng tác từ 1948, vốn được chuyền tay trong bộ đội, đã được Quang Dũng đưa đăng lại trên báo Văn nghệ số 151, ra ngày 14/12/1956. Ta sẽ thấy lại ở đây không chỉ những nét riêng của những anh lính có gốc gác phố thị mà thời kháng chiến người ta đã định danh bằng mấy chữ “tạch tạch sè” (TTS = tiểu tư sản); với thời gian, ta còn thấy càng rõ lên ở họ cái chất nhân bản, cái tình người vừa thường tình vừa đẹp đẽ, một cảnh sống “đẹp và buồn”…

BIỂU TƯỢNG TRI ÂN GIÁO SĨ FRANCISCO DE PINA ĐANG TRÊN ĐƯỜNG TỪ ĐÀ NẴNG ĐẾN BỒ ĐÀO NHA

 

Một nhóm các thân hữu người Việt hiện đang chuẩn bị lên đường đến Bồ Đào Nha để tham dự buổi lễ dựng biểu tượng điêu khắc tri ân giáo sĩ Dòng Tên Francisco de Pina (1585–1625), một trong những người sáng lập chữ Quốc ngữ, sẽ diễn ra vào ngày 26-11-2023 tại thành phố Guarda, phía bắc Bồ Đào Nha - nơi sinh trưởng của giáo sĩ. Đây là ngày do Tòa thị chính chọn, cũng là ngày lễ hội quan trọng nhất trong năm của thành phố này. Đây là một vinh dự cho Quỹ Tôn vinh tiếng Việt và Chữ quốc ngữ (Điện Bàn, Quảng Nam) - tổ chức đã đưa ra sáng kiến này và theo dõi tiến trình thực hiện.

Đoàn sẽ do GS Nguyễn Đăng Hưng, một Việt kiều Bỉ đã đóng góp công sức cho ngành giáo dục VN trong nhiều năm qua, dẫn đầu với sự tham dự của đông đảo các thân hữu ở TP.HCM và một số ở nước ngoài như Ý, Đức, Bỉ, Pháp, Anh… Tháng tám vừa qua, GS Hưng đã đi tiền trạm gặp gỡ thị trưởng TP Guarda để lo sắp xếp việc tổ chức buổi lễ dựng biểu tượng tự nguyện của người Việt. Công việc này mang ý nghĩa bày tỏ lòng biết ơn của người Việt đối với vị giáo sĩ đã góp công sức lớn lao cho việc sáng tạo chữ quốc ngữ trong thời gian giáo sĩ giảng đạo tại xứ Đàng Trong vào thế kỷ thứ 17. Buổi họp với GS Hưng có sự cộng tác của GS sử học Antonio Morgado (đang sống và giảng dạy tại Guarda) có ông thị trưởng thành phố Sérgo Costa, bà phó thị trưởng và các nhân viên văn hóa, kỹ thuật của Tòa thị chính. Ông thị trưởng TP vui vẻ, nhiệt tình ủng hộ các bạn Việt Nam và hứa sẽ tổ chức thành công buổi lễ sắp tới.

CHỞ CHÓ QUA SÔNG

 

Ảnh minh họa 

ĐỖ THIÊN ĐĂNG

Anh tên Lịch, chị tên Thiệp. Anh cao to như hộ pháp, chị bé nhỏ như cái kẹo. Anh đi đứng nhẹ nhàng, chị ăn to nói lớn. Nghe đâu chị toàn hiếp đáp anh. Trái ngược thế, nhưng không hiểu duyên nợ thế nào, họ nên vợ nên chồng.

Lúc tôi mới về chùa quê, còn chân ướt chân ráo, chị hay lên chùa làm công quả. Thỉnh thoảng chị bảo hôm nay con không nấu cơm nghe, mời thầy qua nhà ăn với vợ chồng con, con chuẩn bị sẵn rồi. Mời mà như ra lệnh. Tôi nghĩ, thôi qua nhà hai vợ chồng Lịch Thiệp ăn cơm cũng được, tiện thể coi chỗ thờ tự trong nhà anh chị thế nào.

Nhà nằm sát bên sông. Những chiếc lá dừa nước như những cánh tay thò vào cửa sổ. Nhìn qua cửa đã thấy gian thờ trang nghiêm với chuông, linh, mõ đủ cả. Bàn kinh với mấy bộ kinh dày, một bộ đang đặt trên kệ. Chị cười, nói con đang tụng dở; buổi tối tụng Pháp hoa, khuya tụng Lăng nghiêm, xong ngồi niệm Phật.

Doanh nhân ư, cũng chỉ là cam vắt (kỳ 6, cuối, đáng đọc nhất, ai bỏ lỡ ráng chịu)

Một người bị quy là địa chủ tại một cuộc đấu tố
 

Ở miền Bắc những năm trước 1975, học sinh cấp 3 và sinh viên đại học đứa nào cũng biết thuật ngữ “ai thắng ai?” nói về cuộc đấu tranh giữa chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tư bản trên toàn thế giới. Những giờ học chính trị và triết học Mác - Lê Nin, các thầy khẳng định chắc như đinh đóng cột phe tư bản, thực dân, đế quốc, bóc lột đang giãy chết, phe xã hội chủ nghĩa ngày càng lớn mạnh. Bọn tư sản tư bản mà giai đoạn tột cùng là đế quốc ngày càng cùng đường, chó dại cắn càn, gây chiến tranh, nhưng sẽ không tránh khỏi bị diệt vong. Cuối bài, bao giờ các thầy hoặc báo cáo viên cũng kết luận “Sức ta là sức thanh niên/Thế ta là thế đứng trên đầu thù”, chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản là hiện thực và tương lai nhân loại, vô sản sẽ lãnh đạo toàn thế giới..., cả thầy lẫn trò đều hỉ hả.

Sự dối trá ấy bị xé toạc khi những người ở thiên đường miền Bắc sau tháng 4.1975 được tận mắt chứng kiến cuộc sống và nền kinh tế miền Nam. Người cộng sản không nghĩ rằng đồng thời với việc họ “giải phóng” được miền Nam thì chính miền Nam cũng giải phóng đầu óc u mê cho hàng triệu người Bắc, nhất là về kinh tế. Dân chúng ngoài vĩ tuyến 17 tận mắt thấy chủ nghĩa tư bản ở miền Nam đã xây dựng một nền kinh tế hàng hóa dồi dào tới mức những người quen sống trong chế độ bao cấp có nằm mơ cũng không dám nghĩ.

Doanh nhân ư, cũng chỉ là cam vắt (kỳ 5)

 

Thực ra, tôi cũng tham gia vào việc đánh tư sản, kìm hãm xã hội này, góp phần để cuộc sống vất vưởng đến tận bây giờ. Giờ kể ra, giống như tự chuyển hóa, tự diễn biến, suy thoái. Chả là hồi từ năm 1977 tôi vào Sài Gòn, suốt mấy năm các thầy cô giáo chúng tôi từ miền Bắc vào được chính quyền huy động cho công cuộc long trời lở đất (xứ mình làm gì cũng long trời lở đất) đánh tư sản. Cứ làm theo miệng cán bộ tuyên truyền, chúng tôi hăng hái lên án kịch liệt bọn "tư sản mại bản ôm chân đế quốc Mỹ" Lý Long Thân, Mã Hỷ, Hoàng Kim Quy, Trương Dĩ Nhiên, Mã Tuyên, Nguyễn Tấn Đời, Nguyễn Văn Hảo..., tham gia phong trào đấu tố "bọn bóc lột, đầu cơ tích trữ, phá hoại kinh tế".

Chúng tôi cả tin rằng lưới thép (gọi là lưới B40) do nhà máy của Hoàng Kim Quy sản xuất chủ yếu để bọn đế quốc Mỹ sử dụng ngăn đạn B40 của phe cách mạng; gạo xuất khẩu của Mã Hỷ là chiếm đoạt mồ hôi công sức nông dân đồng bằng sông Cửu Long, sắt thép do Lý Long Thân nhập về chủ yếu đúc súng đạn, phim ảnh do Trương Dĩ Nhiên nhập và phát hành để đầu độc thế hệ trẻ, xà bông Trương Văn Bền giàu là nhờ bóc lột sức công nhân... Kết quả từ một nền kinh tế đang phát triển, hàng hóa phong phú, sự nghiệp cách mạng kinh tế đánh tư sản đã thành công khi nhanh chóng đưa xã hội trở lại mức "mua cái đinh cũng phải giấy", miền Nam mau mắn hòa đồng với kinh tế nghèo nàn, thủ công, thiếu thốn, bao cấp ở miền Bắc, cùng dắt tay nhau đi trên con đường xã hội chủ nghĩa đói nghèo.

Gieo gì gặt nấy, chính chúng tôi không cần chờ đợi lâu, phải trệu trạo nhai hạt bo bo, củ sắn (mì) thay gạo suốt hơn chục năm trời, chịu cảnh phân phối từng cây kim sợi chỉ, viên đá lửa, gói thuốc Vàm Cỏ khét lẹt, mảnh vải chỉ đủ may cái quần đùi…