Thụy My – RFI
Nhật báo La Croix chú ý đến sự kiện Miến Điện sắp trả tự do cho trên sáu ngàn tù nhân, sau khi đã có một loạt cử chỉ cởi mở. Theo tờ báo, những tiến bộ nhanh chóng trên đã làm kinh ngạc giới quan sát, và khiến phương Tây sắp tới cần phải chỉnh đốn lại quan hệ với quốc gia lâu nay có tiếng là độc tài này.
Bài báo mở đầu bằng câu nói bày tỏ sự xúc động của người thân ông Zarganar khi biết ông được trả tự do. Nghệ sĩ Miến Điện này đã bị tù từ năm 2008, với bản án 35 năm tù giam vì « chỉ trích chế độ và nói chuyện với báo chí nước ngoài ».
La Croix cho rằng lệnh đặc xá trên càng củng cố thêm hy vọng chính quyền Miến Điện sẽ thả thêm hai ngàn tù nhân chính trị, gồm các nhà tranh đấu, luật sư, nghệ sĩ, nhà báo. Việc thả tù chính trị đã được Hoa Kỳ, Liên hiệp châu Âu, Liên Hiệp Quốc và phe đối lập Miến Điện đòi hỏi từ nhiều năm qua, đặc biệt là từ tháng 11 năm ngoái, như bằng chứng cho lời hứa cải cách của tân chính phủ.
Giáo sư Renaud Egreteau của Trung tâm Nghiên cứu châu Á thuộc trường đại học Hồng Kông, chuyên gia về Miến Điện nhận xét, nói chung cứ mỗi hai năm, nước này lại ân xá cho một số tù nhân. Nhưng phải nhìn nhận rằng đợt ân xá lần này là một dấu hiệu tốt. Ngay trong ngôn từ cũng thế, vì các lãnh đạo chính trị đã sử dụng đến từ « tù nhân lương tâm ». Như vậy họ đã nhìn nhận là có các tù nhân chính trị, trong khi trước đây vẫn phủ nhận.
Theo La Croix, đây là một cử chỉ mạnh mẽ và đầy ý nghĩa, cộng thêm các quyết định mạnh dạn trong những tháng gần đây, trong một quốc gia lâu nay vẫn nổi tiếng là bảo thủ và quân phiệt. Sau khi tướng Than Shwe cầm quyền từ năm 1962 về hưu, cựu tướng lãnh Thein Sein lên làm tổng thống từ tháng Ba, đã cố chứng tỏ các nỗ lực cải cách sâu sắc. Ông đã nối lại đối thoại với nhà đối lập Aung San Suu Kyi, người đã bị ngồi tù và quản thúc suốt 15 năm. Cuối tháng Chín, ông Thein Sein tuyên bố ngưng dự án xây đập thủy điện do Trung Quốc tài trợ để « tôn trọng ý nguyện của dân chúng ». Bên cạnh đó, ông còn cho thành lập Ủy ban quốc gia về nhân quyền.
Giáo sư Egreteau nhận định, thật ngạc nhiên khi một loạt quyết định như thế diễn ra nhanh chóng. Các hành động cởi mở trên đã gây kinh ngạc cho tất cả mọi người, từ các nhà ngoại giao, những nhà đối lập trong nước cho đến các nhà ly khai đang lưu vong. Vẫn khó thể nói rằng Miến Điện đang hướng về một sự bình thường hóa về mặt chính trị và xã hội, nhưng những thay đổi đã ở mức chưa từng thấy kể từ hai chục năm qua. Đất nước này rõ ràng đang ở vào thời kỳ quá độ.
Theo La Croix, thì áp lực quốc tế chắc chắn đã đóng vai trò quan trọng trong những chuyển biến trên đây. Nhưng nhất là đã có những tiến triển trong quân đội, tạo nên những khởi đầu cho một tiến trình dân chủ. Một thế hệ tướng lãnh và sĩ quan mới lên nắm quyền, đã thấy được rằng tương lai của đất nước sẽ đổi khác nếu hòa hợp được với các quốc gia trên thế giới. Trước hết là với các nước láng giềng châu Á, rồi đến Hoa Kỳ và châu Âu.
Tuy vậy tờ báo cho biết, trong quân đội Miến Điện vẫn còn những nhân vật hết sức bảo thủ, chống đối lại chính sách đổi mới. Theo giáo sư Egreteau, trong lúc này tốt nhất là nên củng cố những tiến bộ đã đạt được và không nên đòi hỏi tất cả cùng một lúc, vì những nhân tố trong nội bộ quân đội sẽ cản bước.
Còn nếu các tù nhân chính trị được trả tự do lần này, La Croix cho rằng, phương Tây sẽ buộc phải đáp lại tương ứng, bắt đầu từ việc ngưng các biện pháp trừng phạt kinh tế đối với Miến Điện.
